سرنگی دا مزار

سرنگی دا مزار

روڑا ست پشتیا مراثی سی۔ بھلے ویلیاں وچ اوہدے وڈ وڈیرے خان صاحب، میر صاحب تے قریشی صاحب سداؤندے سن۔ روڑا جدوں روں وچ ہوندا سی، تاں آپنے بزرگاں دیاں کہانیاں سناؤندا سی۔ ایہناں کہانیاں وچ سیال نواباں دی کہانی اوہدی من پسند سی۔ ایہہ ست پشتیئے نواب سن۔ کہندے نیں ایہناں نوں اکبر بادشاہ اینی جاگیر بخشی جو ایہناں ست دن گھوڑا بھجا کے ولی سی۔ جتھوں جتھوں گھوڑا لنگھدا گیا، اوہدے کھریاں تے نواب دے نوکر چاکر نشانیاں لاؤندے گئے۔ انج نواب دی جاگیر دی حد بن گئی۔ ایہہ سیال سخی تے ہے ہی سن، پر ایہناں دا اک وڈا گن سرتال دی سمجھ تے ایہدے نال عشق سی۔ ایہناں دے دربار وچ کئی پکے گویئے تے ہوندے ہی سن پر ایہہ ہر سال گاؤن دا اک مقابلہ وی کرواؤندے سن جیہدے و چ پورے ہندوستان توں منے پرمنے گویئے آ کے حصہ لیندے سن۔ ایسے طرحاں دے اک مقابلے دا اعلان ہویا۔ اوس ویلے اﷲ بخشے ساڈے پڑدادا جی آپنے علاقے دے منے پرمنے گویئے سن۔ جدوں گاؤندے سن تے پکھو آپنی اڈاری بھل جاندے سن۔ آٹا گنھدیاں زنانیاں دے ہتھ آٹا گنھنوں کھلو جاندے سن۔ رب نے اوہناں نوں آواز تے دتی ہی سی، پر سرتال وی اوہناں دے سریر وچ گنھے ہوئے سن۔ تن سال دی عمر توں اوہناں آپنے پیو کول بہہ کے ریاض کرنا شروع کیتا تے فیر ریاض ہی اوہناں دا سبھ کجھ سی۔ اوہناں تردیاں جاندیاں وی ریاض کرنا۔ مقابلے دی خبر اوہناں کول پہنچی تے اﷲ بخشے ساڈی پڑدادی نے اوہناں نوں وی مقابلے و چ جان لئی کہیا۔ اوہدی گل سن کے پڑدادے ہوراں آکھیا، "بھلیئے لوکے اوتھے بڑے بڑے اچے گھرانیاں دے منے پرمنے گویئے آئے ہونے نیں، میں کیہڑے باغ دی مولی ہاں۔"

"تسیں زیلدار ہوراں نوں آکھو، اوہ تہانوں سفارشی چٹھی لکھ دین گے، " ساڈی پڑدادی حل کڈھیا۔

کہندے نیں زیلدار مہاں سنگھ دے وڈکیاں دی آپنی مسل سی پر ویلے دے لنگھن نال ایہہ مسل راجا رنجیت سنگھ دے راج توں سنگڑدی سنگڑدی انگریزاں دے راج تیک صرف زیلداری ای رہ گئی۔ زیلدار مہاں سنگھ پڑدادا جی دی گائکی دا شوقین سی تے اوہناں نوں مہینے وچ اک وار بلا کے ضرور سندا سی۔ خیر، زیلدار صاحب چٹھی لکھ دتی تے نواب صاحب پڑدادا حضور نوں مقابلے دی لسٹ وچ پا لیا۔ مقابلہ فجر دی نماز مگروں شروع ہویا تے سارا دن چلدا رہیا۔ شام ہوئی تے کافوری موم بتیاں جل پئیاں۔ محل وچ ہر پاسے جگمگ ہون لگ پئی۔ بوتلاں کھل گئیاں، جام اک دوجے نال ٹھہکن لگ پئے تے پڑدادا جی دی واری آ گئی۔ اوہناں راگ مالکونس چھوہیا۔ ریاض کر کر کے کندن تے بنے ہوئے سن نالے مالکونس تے ساڈے گھر دا راگ سی ساڈے وڈ وڈیرے مالکونسئیے سداندے سن ،حالے اوہناں الاپ دے کجھ ہی سر لائے سن جے نواب واہ واہ کر کے کملا ہو گیا۔ پڑدادے ہوراں سینے وچوں کڈھ کے آروہی دا پنجواں سر لایا تے نواب تڑف کے آپنے تخت توں اٹھ کھلوتا تے اوہناں دے ساہمنے آ کے کھلو گیا۔ آپنے گل چوں سچے موتیاں دا ہار لاہ کے اوہناں دے قدماں وچ دھر دتا۔ اوہدے مگروں اوہنے سارا راگ پڑدادا جی دے ساہمنے بہہ کے سنیاں۔ اوہ گھر مڑے تے سچے موتیاں دے ہار توں وکھ نواب اوہناں نوں مجھاں گھوڑیاں تے جنساں دے گڈے بھر کے دتے۔ ساری زندگی لئی وظیفہ لا دتا۔ نال کوئی اوکھا جہیا خطاب وی دتا۔ سارے پنجاب وچ اوہناں دی بلے بلے ہو گئی تے دوجے نواباں دے درباراں توں سدیاں دی لائن لگ گئی۔ مایہ مینہہ وانگوں وسی تے اوہ آپ وی نواب بن گئے۔

روٹی جد لوڑ توں بہتی آ گئی تے اوہناں دا پتر تے میرا دادا سوہل پسند ہو گیا۔ نہ کوئی سراں نال بہتا جوڑ تے نہ ای ریاض ول دھیان۔ چٹے کپڑے پا کے تے عطر پھلیل لا کے اوہنے گلیاں وچ پھر چھڈنا، نال دارو لا لیا۔ اتوں زنانیاں چمبڑ گئیاں۔ پیو دے مرن مگروں اوہنے اوہناں دا کھٹیا وٹیا ویچ وٹا کے زندگی گزاری۔ جدوں میرے پیو دی واری آئی تے جھگا چوڑ ہو چکیا سی۔ نہ تے اوہ کوئی ڈھنگ دا گاؤن وجاؤن والا سی تے نہ ہی دادے دی کمائی وچوں بہت کجھ باقی بچیا سی۔ اتوں جاگیراں ونڈ ونڈا کے مربیاں تے آ گئیاں سن۔ درباراں دی تھاں تے ڈیرے تے بیٹھکاں آ گئیاں۔ ہن اوہدا گزارا خوشی دے موقعیاں تے ودھائیاں دے کے بخشیش لین، نالے رشتے کرواؤن لئی پنڈاں وچ ایدھر اودھر بَھج نس کر کے کجھ انعام کرام لین راہیں چلدا سی۔ کدے کدے جد اوہنوں بہتی ٹوٹ آؤنی تے او ہنے بیٹھکاں ڈیریاں تے جا کے زمینداراں نوں چٹکلے سنا کے ہساؤنا تے اوہناں خوش ہو کے اوہنوں دانہ پھکا دے دینا۔ ایس توں وکھ کجھ زمیندار آپنے پیو دادے دی پرانی ریت نبھاؤن لئی دوجے کمیاں وانگ حالے وی ہاڑی ساؤنی وچ اوہنوں سیپ دے دانے دے دیندے سن۔ کدے کدار روڑے دی ماں زمیندارں دی زمین تے کپاہ چگن تر جانا تے کجھ بھانجی بنا لیاؤنی جیہنوں ویچ کے اوہناں لون تیل لے لینا۔
روڑے دی واری آئی تے مراثیاں دا میلہ اجڑ چکیا سی۔ اک تے رب اوہنوں آواز چنگی نہیں سی دتی۔ اوہ گاؤندا کھیہہ، دوجا ہن مراثیاں نوں سندا کون سی۔ سنگیت لئی پہلے گراموفون آ گیا۔ لوکاں دا دل کرنا تے اوہناں مشین تے توا چاڑھ کے کول بہہ کے سنن لگ پینا۔ اُتوں فلماں بن گئیاں، پنڈ پنڈ آ کے کچیاں ٹاکیاں لگن لگ پئیاں سن۔ جے کسے نوں جیوندے بندیاں نوں گاؤندیاں سنن جاں بھنڈاں دیاں گلاں سن کے ہسن دا شوق ہونا تے اوہناں دوانی دی ٹکٹ لے لینی تے جا کے کسے تھئیٹر کمپنی وچ جا بہنا۔ ایہدے مگروں ریڈیو آ گیا۔

جدی پشتی جاگیرداراں دیاں زمیناں ونڈیندیاں ونڈیندیاں مربیاں توں کلیاں تے آ گئیاں۔ شادیاں، ویاہاں اتے پتراں دے جمن تے لوکاں دی کمیاں لئی سخاوت گھٹ گئی۔ نالے مراثی دی سیپ وی مکا دتی۔ مراثی بھکھے مرن لگ پئے۔ ایہو حال روڑے دا ہویا۔ ہن روٹی کھان لئی اوہدے کول دو ہی راہ رہ گئے سن منگناں جاں فیر دیہاڑی۔ ہن مراثی تے گارے دی تگاری دو الٹ چیزاں نیں۔ مراثیاں بارے تے آکھیا جاندا اے اوہ تے سوں کے وی دوپہرے اٹھدے نے تگاری تے دور رہ گئی، منگن انج مرن برابر ہوندا اے۔ کہندے نیں منگن گئے تے مر رہے، منگن مول نہ جا۔ اک دن روڑے دے گھر روٹی پکیاں دو دن ہو گئے سن۔ گھر ویچن لئی وی کجھ نہیں سی۔ روڑے دی زنانی پرانا صندوق کھولیا تے وچوں اک پرانی ڈھولکی تے سرنگی نکلی۔ اوہ ویچن تری تے روڑا ڈھاہیں مار مار کے رو پیا تے کہن لگا، "بھلیئے لوکے ایہناں نوں نہ ویچ، ایہہ تے میرے پیو دادے دیاں نشانیاں نیں۔ ایہہ تے ساڈے خاندان دی تاریخ اے۔ ایہناں دے انگ انگ تے میرے خاندان دیاں کہانیاں لکھیاں ہوئیاں نیں، ایہناں چوں مینوں آپنے نواب پڑدادے دی خوشبو آؤندی اے۔ ایہناں وچوں ایہناں نوں آپنی چنی نال پونجھدی ہوئی مینوں میری پڑدادی دی تصویر دسدی اے۔"

روڑے دے ہنجھو سرنگی تے ڈھولکی تے ڈگ ڈگ کے مورتاں بناؤندے جاندے سن۔ ٹٹدے ساہ ۔۔۔ وڈھے ٹہن ۔۔۔ سکے دریا ۔۔۔۔

گھسی پرانی ڈھولکی تے سرنگی نوں لینا کسے کھیہہ سی۔ الٹا بڈھی مراثن نوں دکانداراں ٹچکراں کیتیاں، "مائی ایہناں نال تاں لون وی نہیں وٹایا جاندا، توں کتھے بھار چکی پھرنی ایں۔ ایہناں نوں کدھرے روڑی شوڑی تے سٹ۔"

روڑے دی زنانی سارا دن دھکے کھا کے واپس آئی تے رون ہاکی سی۔ اوہ ڈھولکی تے سرنگی نوں روڑی تے سٹن تری تے روڑے اوہنوں بانہہ توں پھڑ کے روک لیا تے آکھن لگا، "جے ایہناں دے مرن دا ویلا آ ہی گیا اے تے فیر ایہناں نوں روڑی تے کیویں سٹاں؟ لیا مینوں پھڑا۔"

اوہنے جا کے ویہڑے وچ اک ٹوآ کھٹیا تے وچ ڈھولکی تے سرنگی دب دتی تے اتے قبر ورگی اک ڈھیری بنا دتی تے اُتے بہہ کے رون لگ پیا۔ کہندے نے روڑا جد تک ایس گھر وچ رہیا اوہ دن وچ اک وار ایہناں دی قبر تے ضرور جاندا سی۔ اک دن بھکھ تے غربت دیاں فکراں وچ پھسیا گلی وچوں لنگھ رہیا سی کہ رحمت نائی اوہنوں آواز ماری، "دادا کتھے گواچی گاں وانگ تریا جاندا ایں؟"

روڑا پرت کے اوہدے کول تر گیا تے ڈکدیاں ڈکدیاں اوہدے ہنجھو نکل آئے تے اوہنے آپنے ڈھڈ توں پلہ چک دتا۔ ایہہ دیکھ کے رحمت اداس ہو گیا تے فیر روڑے نوں حوصلہ دیندیاں آکھن لگا، "دادا غریبی امیری اوہدے ہتھ وچ اے۔ ساڈے پیو دادے اکٹھے بہہ کے اک تھالی وچ کھاہدا سی۔ میں تینوں روز روٹی تے نہیں دے سکدا پر میں تیرے نال اک بھلا کر سکدا ہاں۔ میں تینوں نائیاں والا کم سکھا دیندا ہاں۔ جتھے مینوں روٹی لبھدی اے، اوتھے تینوں وی لبھدی جاوے گی۔"

روڑے کجھ سوچیا تے فیر ہاں کر دتی۔ محمد دین دی دکان توں جا کے اوہنے سوا سیر گڑ تے سوا روپیہ ادھار لیاندا تے آ کے رحمت اگے رکھ دتا تے اوہنوں استاد پھڑ لیا۔ رحمت اوہنوں پہلے کجھ دن تے وٹی اتے استرہ لاؤنا سکھایا۔ فیر اک اک ہتھیار دے مت بھید دسے۔ فیر اک دن آ کے روڑے اگے بہہ گیا تے آکھن لگا، "چل بسم اللہ کر تے میری داڑھی مُن۔"

روڑا داڑھی مندا جاندا سی تے رحمت نال نال اوہنوں دسدا جاندا سی پئی انج استرہ پھیر۔ ایتھے پٹھا استہ پھیر ایتھے سدھا استرہ چلا دوجے دن کوئی کمی کمین داڑھی منواؤن آیا تے رحمت نے روڑے نوں اگے کر دتا۔ کجھ چر مگروں جدوں روڑے دا ہتھ کجھ رواں ہو گیا تے رحمت اوہنوں زمینداراں دیاں بیٹھکاں تے داڑھی منن گھل دتا۔ لوکیں روڑے کولوں داڑھی منا کے خوش ہوندے سن کیوں جے اوہ داڑھی منن دے نال نال چٹکلے وی سناؤندا سی۔ کوئی سال کو کم سکھن مگروں اوہ پورا نائی بن گیا تے رحمت اوہنوں آپنی سیپ چوں کجھ گھر دے دتے۔ روڑا خوش سی۔ اوہدے گھر روٹی پکن لگ پئی۔ کجھ ہی ورھے لنگھے سن جے ١٩٤٧ والیاں لوٹیاں موئیاں شروع ہو گئیاں۔ روز وڈھ ٹک دیاں خبراں آؤن لگ پئیاں۔ پنڈ دے نیڑیوں لنگھدی پکی سڑک تے سٹیشن جاندے ہندواں سکھاں دے قافلے دسن لگ پئے۔ وڈھ ٹک نال لٹ مار وی شروع ہو گئی۔ روڑے دے پنڈ دا اک چودھری جو بدمعاش وی سی، لٹیرا بن گیا۔ ریلوے لائن توں دو میل تے اک نہر لنگھدی سی۔ سبھ نوں سٹیشن پہنچن لئی ایہہ نہر پار کر کے آؤنا پیندا سی۔ ایس لٹیرے چودھری بندوق لے کے نہر دے پل تے کھلو جانا تے ہندواں سکھاں نوں لٹ لینا۔ پہلے پہل تے ایہہ اکلا جاندا سی پر فیر اوہنوں جتھا بناؤن دا خیال آیا تے اوہنے پنڈ دے سارے کمیاں نوں اکٹھا کیتا تے اوہناں نوں چھویاں، کہاڑیاں پھڑا کے جتھا بنا لیا۔ اوہ روڑے کول وی آیا۔ روڑے اگے ہتھ جوڑ دتے تے آکھن لگا، "چودھری جی کل تیک ایہناں ہندواں سکھاں نال رل کے کھاہدا اے، ایہناں نال نیندر بھاجی سی، اج ایہناں نوں لٹنا مارنا اوکھا لگدا اے۔ تسیں تے جاندے او اساں تے ساری زندگی ڈھولکیاں سرنگیاں نال گزاری۔ ایہناں ہتھاں نے تے سرتال جمے نیں ہن چھویاں کہاڑیاں کیویں پھڑ لین۔ اسیں تے ایہناں دے نیڑیوں کدی نہیں لنگھے۔ ایہناں نوں دیکھ کے میرا انج موت نکل جاندا اے۔ ہن میں ایہناں نوں کیویں چک لواں۔ ساڈے خمیر وچ لوکاں نوں خوشی دینی پائی ہوندی اے۔ اسیں ایہہ خوشی دے کے خوش ہوندے آں۔ ساڈے سنگیت راہیں لوک جھولدے نیں، ساڈیاں گلاں سن کے لوک ہسدے نیں۔ ساڈیاں اکھاں جھولنا ویکھن تے ساڈے کن ہاسہ سنن لئی بنائے گئے نیں۔ سانوں تے چیکاں سنن دی جاچ ای نہیں اے۔ لوتھاں دیکھن نال تے ساڈیاں اکھاں دا نور بُجھ جاندا اے۔"

چودھری اوہدی اک نہ سنی تے بندوق سدھی کر کے آکھن لگا، " اوئے کتیا مراثیا ایہناں دناں وچ بندہ مار دتا جاں کتا مار دتا اک برابر اے۔ کسے نوں کیہ پتہ لگے گا کہ ایہہ روڑے مراثی دی لاش اے جاں کسے ہندو سکھ دی۔"

روڑا اگانھ لگ کے تر پیا پر اوہنے چھوی کہاڑی دی تھاں اک بھیڑی جیہی سوٹی پھڑ لئی۔ پل تے جا کے پچھے جیہے لک کے کھڑا ہو گیا۔ جد لٹ مار شروع ہوئی تے پیشاب کرن دے بہانے اوتھوں کھسک گیا۔ روڑے دا ہن روز دا ایہو کم بن گیا۔ اوہنے گھڑی پچھوں پیشاب کرن تر جانا۔ اوہدے کولوں زنانیاں دے کناں وچوں کھچ کے ڈنڈیاں نہیں سی لاہیاں جاندیاں۔ ایس توں وکھ لہو لہان بچے کناں نال ہندو سکھ زنانیاں ترلے کردیاں تے کیرنے پاؤندیاں نہیں سن ویکھیاں جاندیاں۔ تڑفدیاں لوتھاں دیکھ کے اوہدے سارے جثے نوں ادھرنگ جیہا ہو جاندا سی۔ گھر آ کے ساری رات اوہنوں تڑفدیاں لوتھاں، کیرنے پاؤندیاں زنانیاں، سپنیاں وچ دسدیاں سن تے اوہ چیکاں مار مار کے اٹھ کھڑا ہوندا سی۔ اک وار کسے ہندو کول کوئی صندوقڑی سی جو چودھری کھوہ کے کسے نوں پھڑائی، لٹ کے مڑے تے ایہہ صندوقڑی غائب سی۔ ساریاں روڑے دا ناں لا دتا پئی اوہ ہی گھڑی مڑی پیشاب کرن جاندا سی۔ اوہ کدھرے جا کے صندوقڑی دب آیا اے۔

روڑے بتھیریاں قسماں چکیاں پر چودھری اک نہ منی۔ اوہنے روڑے نوں چوک وچ لما پا لیا تے جتیاں مارن لگ پیا۔ روڑے دی مار کٹائی دا ایہہ سلسلہ کئی دن چالو رہا پر صندوقڑی اوہدے کول ہوندی تے اوہ دیندا۔ اک دن تنگ آ کے روڑے آپنا جلی جپا اکٹھا کیتا تے راتو رات پنڈ چھڈ کے نس گیا۔ لوکاں سویرے آ کے دیکھیا تے روڑے دا گھر خالی پیا ہویا سی تے ویہڑے وچ مٹی دی اک ڈھیری تے مزاراں اتے چاڑھن ورگی اک چادر پائی ہوئی سی۔

نارمل بندہ

نارمل بندہ
سیدآصف شاہکار

پولیس ٹام نوں عدالت وچ لے کے آئی تے اوہدا حلیہ تے سٹائل دیکھ کے سارے ججاں دے بھروٹے اتانھ چڑھ گئے تے اوہناں اک دوجے ول مسکرا کے دیکھیا۔

عدالتاں اجیہے بندے نوں پکا ملاقاتی تے جیلاں/حوالاتاں والے پکا باشندہ کہندے نیں۔ اصل وچ اجیہے بندے دی زندگی تن تھاواں وچ ونڈی ہوندی اے: پہلی تھاں ہوندی اے تھانے، حوالاتاں تے جیلاں۔ دوجی آزاد دنیا تے تیجی عدالتاں۔ ایہناں تناں تھاواں وچوں ایہناں دا سبھ توں گھٹ ویلا عدالتوں وچ تے سبھ توں ودھ ویلا تھانیاں/حوالاتاں تے جیلاں وچ لنگھدا اے۔ ایہہ سبھ کجھ اک نظام وانگ ہوندا اے۔
ایہہ بندہ جد قید کٹ کے جیل وچوں رہا ہو کے باہر آؤندا اے، تے اوس کول جیل وچ کم کرن راہیں کمائے کجھ پیسے ہوندے نیں۔ ایہہ ایہناں پیسیاں نوں بے دردی نال خرچ کردا اے۔ ایس خرچے وچ وڈا حصہ نشیاں دا ہوندا اے۔ جویں کوئی مدتاں دا بھکھا بندہ روٹی نوں دیکھ کے ہلکایا جیہا جاندا اے، ایسے طرحاں اجیہے بندے جیلوں باہر آؤندیاں سار ہی نشیاں لئی بے قابو تے ہلکے ہو جاندے نیں۔ ایہہ سبھ توں پہلاں سدھے تیر نشے دے کسے اڈے تے جان گے، اوتھوں تھبہ سارا نشہ مُل لین گے، اوہدے مگروں آپنے کسے نشئی بھائیوال نوں لبھ کے اوہدے کول ڈیرا لا دین گے۔

ایہدے ایس ٹٹے ہوئے نشئی دوست دی عید ہو جاوے گی تے اوہ فوراً آپنے دوجے ٹٹے نشئی دوستاں نوں سدا گھل دیوے گا۔ تے فیر ایتھے پارٹیاں شروع ہو جان گیاں۔ فیر ایہہ پارٹیاں اودوں تیک چالو رہن گیاں جدوں تیک ایس بندے دے پیسے نہیں مک جاندے۔ پیسے مک جان مگروں کجھ چر تے ایہدے ایہہ نشئی دوست ایدھروںاودھروں پیسے پیدا کر کے نشہ لے آؤن گے۔ جد اوہناں دی وی حد آ جاوے گی تے فیر میلہ اجڑ جاوے گا تے ایہہ بندہ آپنے دوستاں لئی بھار بن جاوے گا۔ پہلے پہل اوہ ایہنوں پیار تے شرافت نال کہن گے، "لے بئی سجناں ہن کنارہ کر۔"
جد ایہہ ڈھیٹھ ہو کے اوہناں کول بیٹھا رہوے گا تے فیر اوہ اک دن سارے دید لحاظ پاسے رکھ کے اوہنوں چک کے باہر سٹ دین گے۔
سڑک تے آؤن مگروں اوہدی اکھ اگھڑے گی تے اوہنوں کئی فکر آن کے گھیر لین گے۔ روٹی کتھوں کھانی ایں، سون لئی منجی کتھوں لبھنی ایں تے سبھ توں ودھ فکر نشے لبھن دا ہوندا اے۔ ایہناں سارے مسئلیاں دا حل اوہ چوری راہیں کڈھے گا۔ اوہ کسے دوکان توں جا کے جاں کسے بندے دی کوئی شے چوری کر لوے گا۔ ایہنوں اونے پونے ویچ کے نشہ خریدے گا تے فیر کسے ہور نشئی دوست کول جا ڈیرا لاوے گا۔ فیر اوہو پرانا ناٹک ہووےگا تے اوہ اک وار فیر سڑک تے کھلوتا ہووےگا۔
ہن کجھ وار تے اوہدی چوری لُک جاوے گی پر سو دن چور دا تے اک دن سادھ دا، اوہ پھڑیا جاوے گا۔ پولیس اوہنوں کجھ دن حوالات وچ رکھے گی، حوالات وچوں چھیتی باہر آؤن لئی تے تفتیشاں، ثبوتاں تے گواہیاں دے جھنجٹاں نوں مکاؤن لئی اوہ فوراً چوری من لوے گا۔ پولیس اوہدے تے چوری دا پرچہ کٹ کے اوہنوں چھڈ دیوے گی۔ کجھ دناں مگروں اوہ فیر تھانے بیٹھا ہووےگا۔ مطلبی دوستاں دی بے وفائی، نشے دی ٹوٹ، چوریاں، پولیس تے حوالاتاں دے چکر ہولی ہولی اوہدے وچ چڑچڑاپن تے غصہ پیدا کرن لگ پین گے تے اوہ تشدد تے اتر آوے گا۔ فیر پولیس، تھانے تے حوالاتاں۔ اوہدے کھاتے وچ مقدمیاں دی لسٹ لمی ہوندی جاوے گی تے فیر اک دن اوہ کوئی وڈا چن چاڑھے گا تے پولیس اوہنوں پھڑ کے پکا حوالات وچ بند کر دیوے گی۔ اوہنوں اودوں تیک بند رکھے گی جدوں تیک اوہدی عدالت وچ پیشی نہیں ہوندی۔

ََََ ٹام نوں پولیس ہتھکڑیاں لا کے عدالت وچ لیائی تے سارے ججاں اک دوجے ول ویکھ کے میسنا ہاسہ ہسیا : ''لوو بئی آ گیاپکا ملاقاتی۔'' اوہدے تے نکے وڈے ٩١ مقدمے بنے ہوئے سن تے ججاں ساہمنے اوہدے تے کٹے پرچیاں تے تفتیشاں دے کاغذاں دا پورا اک گڈا پیا سی۔ اوہدے پرانے ریکارڈ راہیں پتہ لگا پئی ایہہ اوہدا دسواں پھیرا سی۔ ہر پھیرے وچ اوہدے گھٹوگھٹ دس توں پندراں مقدمے پیش ہوئے سن تے ہر وار اوہنوں گھٹوگھٹ سال دی سزا ہوئی سی۔ کوئی ادھے کْو اک مقدمیاں دی سنوائی مگروں سارے ججاں گویڑ لایا پئی ٹام دے دماغ دے کل پرزے ہلے ہوئے نے تے اوہنوں گیارہویں واری جیل گھلن دا کوئی فائدہ نہیں سی کیوں کہ جیل توں چھٹن مگروں کجھ مہینیاں دی وتھ پا کے اوہنے بارویں واری فیر ایسے عدالت دے کٹہرے وچ کھلوتا ہونا اے۔

ادھے دن دی کاروائی مگروں جدوں وقفہ ہویا تے سارے ججاں رل کے صلاح کیتی کہ ٹام دا کوئی ہور حل لبھیا جاوے۔ کجھ دیر دی بحث مگروں اوہ ایس نتیجے تے پہنچے کہ ٹام نوں علاج دی لوڑ اے۔ ایہہ فیصلہ کرن مگروں ججاں سرکاری وکیل تے ٹوم دے وکیل نوں وکھرا بلا کے آپنی صلاح دسی۔ کجھ چر اگانھ پچھانہ کرن مگروں اوہ من گئے۔ ہن اگلی پوڑی سی کسے ڈاکٹر دا سرٹیفیکیٹ جو ایہہ ثبوت دیوے کہ ٹام دا دماغ واقعی تندرست نہیں اے تے اوہنوں علاج دی لوڑ اے۔ ایہدا حل وی نکل آیا، ججاں دے بینچ دے پردھان ذاتی طور تے نفسیاتی
بیماریاں لبھن دے سرکاری ڈاکٹر نوں فون کر کے بینتی کیتی کہ اوہ ایس مسئلے وچ عدالت دی مدد کرے۔ ڈاکٹر نے گل من لئی تے عدالت کولوں دو ہفتیاں دی مہلت منگی۔ سارے جج ایس گل تے خوش ہوئے کہ ڈاکٹر نے چھیتی ٹائم دے دتا سی کیوں جے عام طور تے ڈاکٹر کم دا بھار دس کے گھٹوگھٹ دو مہینیاں دا ٹائم دیندے نیں۔ ایہہ جانن مگروں عدالت نے دو ہفتیاں دی تریک پا دتی۔ اتنا چر ٹام نوں حوالات وچ ہی بیٹھے رہن دا فیصلہ دے دتا۔ ٹام نوں جد پتہ لگا تے اوہنے بڑا رولا پایا کہ اوہنوں کسے ڈاکٹری معائنے دے لوڑ نہیں۔ اوہ بالکل ٹھیک اے۔ عدالت نے اوہدی کوئی گل نہ سنی تے پولیس اوہنوں ہتھکڑیاں مار کے واپس لے گئی۔

ٹام اوہناں بندیاں وچوں سی جو سماج وچ نہ صرف بالکل اکلے نیں سگوں کسے پاسے وی فٹ نہیں ہوندے۔ ٹوم دی اک ماں تے کئی پیو سن۔ ہویا انج کہ اوہدی ماں کسے پارٹی وچ اک بندے نوں ملی۔ دوہاں نے رج کے دارو پیتا ہویا سی۔ اک دو وار رل کے نچن مگروں اوہ پارٹی چھڈ کے باہر آ گئے تے ٹیکسی لے کے ٹام دی ماں دے گھر آ گئے۔ گھر آ کے اوہناں ہور دارو پیتا تے ہوش وچ رہن دی رہندی کھوہندی کسر وی کڈھ دتی۔ اوہدے مگروں اوہناں جو کجھ کیتا اوہ کسے ہور دنیا وچ ہویا۔ ٹوم دی ماں سویرے اٹھی تے اوہدا بسترا خالی سی۔ اوہنے ایس گل دی کوئی پرواہ نہ کیتی پئی رات گئی بات گئی۔ کجھ ہفتے لنگھے تے ٹام دی ماں نوں آپنے سریر وچ اک ہور سریر بندا جاپیا۔ اوہنوں فکر لگ گئی کہ اوہدے بال دے پیو دا پتہ ہونا چاہیدا ہے۔ ہن پتہ کتھوں لگے۔ دارو دے نشے و چ انھے ہوئے دو بندیاں نوں اک دوجے دے ناں پتے پچھن تے یاد رکھن دی کتھے سرت ہوندی اے۔ اوہ اڈیکن لگ پئی کہ خورے ایہہ بندہ کدھرے آپے اوہنوں فیر ملن آوے گا۔ بندے کتھوں آؤنا سی؟

ٹام دی ماں اکلیاں ہسپتال وچ جا کے اوہنوں جم دتا۔ اوہ کجھ چر تے اکلی رہی فیر اک بندہ لبھ لیائی۔ اوہدے نال اکٹھیاں رہن لگ پئی۔ ایہہ بندہ اوہدے کول کجھ چر رہیا تے فیر آپنا سامان چک کے تر گیا۔ ایس بندے دے جان مگروں ٹام دی ماں دے گھر بندیاں دی آواجائی دی لائن لگ گئی۔ ٹام اک بندے نوں مساں پیو بنا کے ہٹدا سی کہ اک ہور پیو آ جاندا سی۔ اوہنوں نہیں سی یاد کہ اوہدے جوان ہون تک کنے پیو آئے تے تر گئے۔ جوان ہویا تے آپنے ورگے ہور بے پیوئے منڈیاں کڑیاں دے جتھے و چ رل گیا۔ اوہدا دل کیتا تے گھر آ گیا، نہ دل کیتا تے کدھرے ہور تر گیا۔ آوارہ گردی تے بے بنیادی اوہنوں دارو دے راہے پا دتا۔ دارو نال مار کٹائی وی آن کے رل گئی تے اوہ بدمعاش بن گیا۔ ہن سکول پڑھائیاں دی کیہنوں لوڑ؟ اوہدی ماں شروع شروع و چ تے اوہدا کجھ پچھا کیتا فیر ٹام کولوں اک دو وار کٹ کھا کے پچھانہ ہٹ گئی۔ انج ٹام گلیاں تے سڑکاں دا شہزادہ بن گیا۔ ایہہ شہزادگی اوہنوں دارو توں دوجے بھارے نشیاں ول لے گئی تے ٹام مار کٹائی دے نال نال دوجے جرماں دے وی راہے پے گیا۔ ہن ٹام دا ویلا ونڈیا گیا۔ کجھ چر نشے، سڑکاں، چوریاں، ڈاکے تے
مار کٹائی تے کجھ چر حوالاتاں/عدالتاں تے جیلاں۔ اوہدی زندگی اک چکر و چ تر رہی سی۔ ایسے چکر وچوں اوہنوں کڈھن لئی عدالت نے ایہہ نواں راہ سوچیا سی۔

دو ہفتے لنگھے تے اگلی تریک تے ٹام وی ہتھکڑیاں نال حاضر ہو گیا تے ڈاکٹر دا سرٹیفیکیٹ وی پہنچ گیا۔ ضروری عدالتی کاروائی مگروں جدوں وکیلاں ولوں ٹام نوں جیل گھلن دی تھاں نفسیاتی علاج لئی ہسپتال گھلن دی منگ آئی تے ٹام بھوتر کھلوتا۔ کہن لگا، "مینوں کوئی بیماری شماری نہیں اے، میں کوتر سو واری ایہناں ڈاکٹراں تے نفسیات داناں نوں مل چکیا ہاں، اوہناں کول تے کجھ وی نہیں اے۔ اوہ مینوں بیمار کہندے نیں اوہ تے آپ بیمار نیں۔ میں جیہڑے حالات وچ جمیاں پلیاں اوہناں مینوں جس طرحاں دا بناؤنا سی، میں اوسے طرحاں بنیا ہاں۔ ایہدے وچ میرا کیہ قصور اے؟ دوجے بندے جد ہور طرحاں دے حالات وچوں لنگھ کے ہور طرحاں دے بندے بن دے نیں تے کیہ اوہ وی بیمار ہوندے نیں۔ جے ہر بندہ اک طرحاں دے حالات وچوں لنگھ کے اک طرحاں دی وردی پا کے نارمل ہے، تے فیر میں نارمل بندہ کیوں نہیں؟ میں نشہ کردا ہاں، کیہ اوہ نام نہاد نارمل بندے نشہ نہیں کردے؟ میں آپنیاں لوڑاں پوریاں کرن لئی جرم کردا ہاں۔ کیہ دوجے بندے آپنیاں لوڑاں پوریاں کرن لئی جرم نہیں کردے؟ فرق صرف اینا ہے کہ جاں تے اوہناں دا جرم لک جاندا اے جاں فیر اوہناں دے جرم نوں جرم نہیں آکھیا جاندا۔ میں مار کٹائی کردا ہاں، ایتھ کون نہیں مار کٹائی کردا؟ کجھ کھلی مار کٹائی کردے نیں تے مجرم کہاؤندے نیں تے بہتے بندے گجھی مار کٹائی کردے نیں تے اوہ مجرم نہیں؟ ایتھے کہڑا بندہ ہے جو آپنے فائدیاں لئی دوجے بندیاں نوں نقصان نہیں پہنچاؤندا؟ میں جرم کردا ہاں تے ایہہ عدالتاں مینوں جیل گھل دیندیاں نیں۔ ایہہ عدالتاں کیہ نیں؟ ایہہ وی تے مجرماں دا اڈہ نیں، ایہہ وی تے سزاواں دے کے دوجیاں نوں دکھ تے تکلیفاں دیندیاں نیں۔ مینوں جیل گھل دتا جاندا اے کہ میں مجرم ہاں۔ کیہ ایہہ سارا سماج جیل نہیں اے؟ کیہ ایس جیل وچ بیٹھے بندے مجرم نہیں ہین؟ جے میں بیمار ہاں تے فیر ایہہ سارا سماج وی بیمار ہے۔ اوہدا وی نفسیاتی علاج ہونا چاہیدا اے۔ ایہنوں وی زبردستی ہسپتال داخل کرواؤنا چاہیدا ہے۔''
فیر سارے ججاں ول مونہہ کر گج کے بولیا: '' میں تے صرف کجھ چر لئی قیدی رہندا ہاں، تے فیر آزاد ہو جاندا ہاں۔ تہانوں تے عمر قید ہوئی ہوئی اے تسیں تے غلام ہو، ہمیش دے غلام۔ ''
ٹام بولدا بولدا آپنے وسوں باہر ہو گیا۔ اوہدی آواز اچی ہوندی ہوندی گاہلاں بن گئی تے پولیس اوہنوں دھگانے عدالت وچوں باہر لے گئی۔ سارے ججاں شرمندگی تے افسوس نال کہیا : '' کنا پاگل اے، اسیں اوہدے نال بھلا کرنا چاہوندے ساں، اوہنوں نارمل بندہ بناؤنا چاہندے ساں، پر اوہنوں ایہہ گل ای نہیں پجی۔ ہن کوئی ہور چارہ ہی نہیں۔''

۔۔۔۔۔تے عدالت نے اوہنوں دو سال دی سزا دے دتی۔

کوڑتن دا بْوٹا

کوڑتن دا بْوٹا
سیدآصف شاہکار

لیزا ول سبھ دیاں نظراں لگیاں ہوئیاں سن کہ دیکھو کیہ کردی اے۔ اوہنوں کالج دی پڑھائی مکایاں پورا سال ہو گیا سی تے ایہہ پورا سال اوہنے کجھ نہیں سی کیتا۔ نہ تے اگے یونیورسٹی وچ داخلہ لیا تے نہ ہی کوئی نوکری کیتی۔ سارا دن گھر وچ اکلی بیٹھی رہندی سی، کدے دل کیتا تے گھر رکھیاں بلیاں نال گھڑی دو گھڑی کھیڈ لیا جاں پھیر کمپیوٹر اگے جا بیٹھی۔ انٹرنیٹ توں وکھ باقی دنیا نال اوہدا رابطہ آپنی ماں راہیں سی جو آپنے کم توں اوہنوں دن و چ اک دو وار ٹیلیفون کر کے اوہدا حال چال پچھ لیندی سی۔ اوہدی ماں دا اوہنوں فون کرن دا اکو ہی مقصد ہوندا سی کہ اوہنوں اوہدی خیر خبر پتہ لگدی رہوے کہ اوہ جیوندی اے۔

کجھ دن پہلاں لیزا خبر سنائی اے کہ اوہنے آپنی زندگی دا اک بہت اہم فیصلہ کر لیا اے کہ اوہنے نہ تے کوئی منڈا لبھنا اے تے نہ ہی کوئی مرد کیوں جے اوہنے نہ کسے منڈے نال اکٹھے رہنا اے تے نہ ہی کسے مرد نال ویاہ کرنا اے۔ اوہنے آپنی زندگی دا اک حصے دار لبھ لیا اے تے ایہہ اک زنانی ایں جو اوہدے توں پندراں سال وڈی اے تے اوہ اوہدے نال ہی ویاہ کرے گی۔

لیزا نوں میں اودوں توں جاندا ہاں جدوں اوہ کوئی چار پنج سالاں دی سی۔ اصل وچ میری دھی تے اوہ اکو دن دی ماں (ڈے مدر) کول جاندیاں سن۔ میں اتے میری گھر والی اسیں آپنی دھی نوں دن دی ماں کول چھڈن تے لیاؤن دیاں ڈیوٹیاں ونڈیاں ہوئیاں سن۔ میں سویرے کم تے جان توں پہلاں آپنی دھی نوں دن دی ماں کول چھڈ جاندا ساں تے شام نوں میری گھر والی اوہنوں گھر لے آؤندی سی۔ ایس طرحاں میری لیزا نال لگ بھگ روز ملا قات ہو جاندی سی۔

ایس دن دی ماں کول ہور وی بال سن پر اوہ خاص سی۔ اک خاص گل تے اوہدا حلیہ سی۔ اوہ گوریاں دی گوری سی جویں ساڈے لوکاں وچ ساڈے رنگاں دیاں قسماں نے، ایسے طرحاں گوریاں وچ وی گورے رنگ دیاں قسماں ہوندیاں نیں۔ کوئی گوڑھا گورا تے کوئی پھکا گورا۔ پھکا گورا اوہ ہوندا اے جہدے رنگ اک تے بہت چٹا ہوندا اے تے دوجا اوہدے وال وی چٹے ہندے نیں۔ لیزا پھکی چٹی ہون توں وکھ بہت سُکی ہوئی سی۔ انج لگدا سی جویں اوہدیاں ہڈیاں اتے ماس دا اچھاڑ چاڑھیا ہووے۔ اوہدے حلیئے توں وی وکھ اوہدی ذات دی دوجی خاص گل اوہدا پاڈی ہونا سی۔ جد اوہ گل کردی نہ تے بالاں طرحاں توتلی بولی بولدی تے نہ ہی اوہدا گل کرن دا ڈھنگ بالاں ورگا ہوندا سی۔ اوہنے جد وی گل کرنا انج لگنا جویں کوئی وڈی بے بے گل کر رہی ہووے۔ ہر سویرے میری اوہدے نال گل بات ہوندی سی۔ جے کدے میں اوہنوں بلاؤنا بھل جانا تاں اوہنے آ کے مینوں آپ بلا لینا تے میرے کولوں میرے کم تے میری زندگی بارے گلاں پچھنیاں۔

جویں اکثر بالاں راہیں دوجے بالاں دے ماں باپ نال رابطہ ہوندا اے، ایسے طرحاں ساڈا وی لیزا دے ماں پیو نال رابطہ ہو گیا۔ اوہدی ماں اینا پوری سویڈش سی تے اوہدا پیو دان ادھا سویڈش تے ادھا فن لینڈ دا سی۔ اینا کسے دفتر وچ کم کردی سی تے دان شراب دی اک دوکان دا انچارج سی۔ دوویں بندے اک دوجے دے الٹ سن۔ اینا سرے دی گلادھڑ تے دان چپ شاہ سی۔ اینا گھروں باہر دی زندگی وچ دلچسپی لیندی سی تے دان آپنا بہتا ویلا گھر اندر گزار کے خوش ہوندا سی۔

ساڈے گھر اک دوجے دے نیڑے سن۔ ساڈے میل جول دی اک وجہ ایہہ وی سی کہ اینا انجھک زنانی سی، بہتے گوریاں وانگ کسے دے گھر جان توں پہلاں فون کر کے پچھن دی تھاں اوہ دیسی بندیاں وانگ بنا پچھے دسے ٹھاہ کر کے آ وجدی سی۔ میری بیوی نوں اوہدا ایہہ لچھن چنگا نہیں سی لگدا کیونجے اینا نہ صرف پچھے بنا آ وجدی سی سگوں آ کے جان دا ناں وی نہیں سی لیندی تے جنا چر رہندی سی نان سٹاپ بولدی رہندی سی۔ اینا تے میری بیوی دی آپس وچ بن دی وی سی۔ اوہدی اک وجہ ایہہ سی کہ اوہ دل دی بہت چنگی سی۔ جدوں کسے مدد دی لوڑ پینی تے اوہ کدے نانہہ نہیں سی کردی۔ مینوں اوہدا ایہہ کھلا ڈلھا تے دیسی ہونا پسند سی۔ ساڈا ایس خاندان نال میل جول ٹبر دی پدھر تے وی سی تے اکلا اکلا وی۔ جدوں کدے اسیں ٹبر دی پدھر تے ملنا تے اینا فوراً کمانڈ آپنے ہتھ وچ لے لینی تے ساری گل بات آپنے دوالے گھماؤنی۔ مینوں تے اوہدے گھر والے نوں اوہدی ایس عادت دا پتہ سی۔ اسیں کوئی بہانہ بنا کے اوہدے کولوں کھسک جانا تے کسے ہور تھاں تے بہہ کے گپ شپ لاؤنی۔ بھاویں میرے تے دان وچ کوئی بہتیاں گلاں سانجھیاں نہیں سن پر فیر وی اسیں اک دوجے دے ساتھ دا سواد لیندے ساں۔

لیزا نال روز سویرے دن دی ماں دے گھر ملاقات ہون توں وکھ کدے کدے ساڈا میل ساڈے گھر وی ہو جاندا سی۔ جد کدے اینا تے دان کدے اجیہی پارٹی وچ جانا ہوندا سی جتھے بالاں دی مناہی ہوندی سی، تے اوہ لیزا نوں ساڈے گھر بے بی سٹنگ لئی چھڈ جاندے سن۔ ساڈے گھر آ کے اوہدا پاڈی ہونا اک مسئلہ بن جاندا سی۔ ساڈے بالاں نوں اوہ وڈی دادی لگدی سی تے اوہنوں ساڈے بال دودھ پیندے نیانے لگدے سن۔ شروع شروع وچ ساڈے بالاں اوہدے نال کھیڈن دی کوشش کیتی تے اوہنوں نہ تے کھڈاؤنیاں نال کوئی
دلچسپی سی تے نہ ہی بالاں والیاں کھیڈاں نال۔ ساڈے بال اوہنوں کملی سمجھ کے اوہدے توں پرانہہ ہو گئے تے اوہ آپنے آپ نوں ساڈے برابر دی سمجھ کے سانوں چمبڑ گئی۔ حالے اوہ مساں کْو اٹھاں نواں سالاں دی ہوئی سی جے دان آپنی زنانی اینا نوں چھڈ کے تر گیا۔ اینا لئی اک قیامت ٹٹ پئی۔ ایہہ اک اجیہی ہونی سی جہدا اینا نوں کدے خواب خیال وی نہیں سی۔ کتھے ہر ویلے کارنامے کرن والی اوہ ہیروئین تے اوہ اوہدا پکا سلاہن والا، اوہدے ہر حکم نوں منن والا۔ اوہ کتے توں وی ودھ وفادار اوہنوں چھڈ کے کسے ہور زنانی کول چلا گیا۔

ایس صدمے دا کجھ زور گھٹیا تے اوہنے ٹھنڈے دماغ نال سوچ کے دان نوں واپس لیاؤن دی کوسش کیتی پر دان اگوں اکو رٹ لائی رکھی کہ اوہنوں تے زندگی دا سواد لین دا موقع ہی ہن پہلی وار ملیا اے۔ اخیر مایوس ہو کے اینا اوہو ہی کیتا جو وکھرے ہوئے جوڑے کردے نیں۔ پہلے اوہناں گھر دیاں چیزاں ونڈ لئیاں تے فیر گھر ویچ کے اوہدے پیسے۔ جتھوں تیک لیزا دا تعلق سی، اوہناں متھیا کہ اوہ ادھا چر ماں ول روہوے گی تے ادھا چر پیو ول۔ طلاق مگروں اینا دی زندگی دا اک نواں باب شروع ہویا تے اوہدی ذات دی اجیہی اتھل پتھل ہوئی کہ اوہ بالکل بدل گئی۔ ہاسے مذاق دی تھاں ہنجھو تے ہوکے آ گئے، کارنامیاں دیاں واراں دی تھاں ناکامیاں دے کیرنے۔ انج لگدا سی جویں ایہہ طلاق اک اجیہا سپ سی جہدے لڑن نال اوہدی ساری ذات وچ کڑتن دا زہر پھیل گیا ہووے۔ اوہدی ہر کہانی تے ہر ہڈبیتی دا اخیر آ کے دان تے مکدا سی کہ ایہہ جو کجھ ہویا اوہدی وجہ توں ہویا۔

اوہدیاں کہانیاں جیہناں دا مڈھ دان دی بے وفائی توں بجھیا سی، ایہہ کہانیاں ہن مصیبتاں تے بیماریاں دے کیرنیاں توں تُردیاں تُردیاں کڑتن تے انتقام تے آ گئیاں۔ اینا دے سارے بیلی سہیلی جو پہلے پہل اوہدے اکلے ہون تے اوہدے دکھ ونڈن لئی اوہدے تے آن کے ڈگے سن، ہن اوہدی کڑتن دے زہر تے انتقام دی اگ توں ڈر کے ہولی ہولی اوس توں پرانہہ ہوندے ہوندے دور ہو گئے۔ اینا کول اوہدی کڑتن تے انتقام دی اگ دی چکی لئی چھڑی لیزا رہ گئی سی۔ طلاق ویلے اوہناں فیصلہ کیتا سی کہ لیزا ادھا ویلا ماں کول تے ادھا ویلا پیو کول رہوے گی پر جد ایس فیصلے تے عمل کرن دی واری آئی تے اینا ڈنڈی مارنی شروع کر دتی۔ اوہنے آنے بہانی لیزا نوں دان کول جان توں روکنا شروع کر دتا۔ دان جد وی اینا نوں ٹیلیفون کرنا تے اوہنے اگوں لڑنا تے گاہلاں کڈھنیاں۔ جے کدھرے اوہنے لیزا نوں اینا کولوں لین آؤنا تے اوہ اگوں چھرے کہاڑے تیار کر کے بیٹھی ہوندی سی تے اوہنے دان دی اہی دی تہی پھیر دینی۔

دان بے عزتی تے لڑائیاں توں تنگ آ کے اینا نوں ملن توں ولاؤن لگ پیا۔ اتوں لیزا وی اوہدے نال جان توں نخرے کردی سی۔ اوہدی وجہ وی سمجھ لگدی سی کہ ہن اینا کول دان دے خلاف نفرت دا وکھالا دیکھن والا لیزا بنا کوئی ہور رہ وی نہیں سی گیا۔ اینا اک اجیہا گراموفون
بن گئی سی جہدے تے چڑھن والا ہر ریکارڈ دان دے خلاف نفرت دا سی۔ تے ایہناں ریکارڈاں نوں سنن والا صرف اکو بندہ سی تے ایہہ سی لیزا۔ سو اوہنے پیو نوں ملن توں نانہہ کر دتی۔ دان لیزا نوں ملن لئی عدالتاں دے بوہے کھڑکاؤن دی تھاں چپ کر کے گھر بہہ گیا۔ ہن دان دے خلاف نفرت دا ڈھول وجاؤن والے دو بندے ہو گئے سن۔اینا تے لیزا۔ دان دے خلاف اینا دی نفرت دی مہم و چ حصہ لین توں وکھ لیزا ہولی ہولی اینا دیاں دوجیاں گلاں دی پیروی وی شروع کر دتی۔ جے اینا بیمار ہونا تے اوہنے وی بیمار ہو جانا۔ جے اینا دا کم تے جان نوں دل نہ کرنا تے اوہنے وی سکول نہ جانا۔ جد سائیکالوجسٹاں اینا نوں بیمار متھ کے اوہنوں دفتروں لمی چھٹی دوا دتی تے لیزا وی سائیکالوجکلی بیمار ہو گئی۔

اوہنوں کدے قبض ہو جانی، کدی اوہنوں انیندرے دی بیماری لگ جانی، کدی ٹٹیاں لگ جانیاں، کدے اوہنے آپ ہتیا دیاں دھمکیاں دینیاں۔ جے کدے اینا دے کسے پرانے ملن والے بھل چک کے اوہدے ڈھائے چڑھ جانا تے پہلے تے اوہ اوہنوں دان دے خلاف نفرت دا ریکارڈ سناؤندی ہوندی سی پرفیر اوہدی تھاں لیزا دیاں بیماریاں تے خودکشی دیاں دھمکیاں دیاں کہانیاں ہوندیاں سن۔ ہن اول تے لیزا سکول جاندی ہی نہیں سی تے جے کدے اوہنے سکول جانا وی تے اوہدا پاڈی ہونا اوہنوں دوجے بالاں وچ بگا کاں بنا دیندا سی تے بالاں اوہدے رنگ رنگ دے ناں رکھ کے اوہنوں چھیڑنا۔ سکول توں لے کے کالج تیک لیزا دا ایہو حال رہیا۔ اوہنے ہر جماعت قسطاں وچ تے بھیڑے نمبراں نال پاس کیتی۔ ہر بندے نوں اینا تے لیزا دا علاج مرداں دے ملن وچ نظر آؤندا سی۔ اینا نوں اک دو مرد ملے وی پر اوہ چھیتی ہی اوہدے کولوں نس گئے۔ پر لیزا دا بوائے فرینڈ والا خانہ خالی ہی رہیا۔ ہن جد اوہدی گرل فرینڈ لبھن دی خبر آئی ہے تے کجھ لوکاں لئی ایہہ خبر اک بمب اے کہ اوہ لیزبین (ہم جنس) بن گئی اے پر کجھ لوکاں لئی اک طرحاں دے بھار لتھن دا احساس اے پئی وچاری نوں کوئی پارٹنر تے لبھا۔ چلو جے بوائے فرینڈ نہیں تاں گرل فرینڈ ہی سہی۔

کچا پکا پرمٹ

کچا پکا پرمٹ
سیدآصف شاہکار

پولیس کارلو نوں ہتھکڑیاں لا کے عدالت وچ لیائی تے اوہ اکھ چک کے دیکھ نہیں سی رہیا۔ کرسی تے بہندیاں سار ہی اوہنے رونا شروع کر دتا۔ ساری عدالت اداسی دے رنگ وچ رنگی گئی۔
ججی دی کرسی اک امتحان اے۔ بندے نوں دماغ ٹھنڈا رکھ کے تے آپنے سارے جذبات، پسنداں اتے ناپسنداں دے سارے بوہے بند کرنے پیندے نیں۔ نہیں تے ججی راہیں اکھاں تے بنھی پٹی کھل جاندی اے تے ہتھ وچ پھڑی تکڑی جھول مارن لگ پیندی اے تے فیر بندہ جج نہیں رہندا سگوں اک ڈنڈی مار دوکاندار بن جاندا اے۔ میں کئی وار ایس امتحان وچوں لنگھیاں۔ اک پاسے میرے ہنجھوں باہر نکلن نوں کردے نیں تے دوجے پاسے تکڑی میرے سر تے ڈنڈا لے کے کھڑی ہوندی اے تے میں آپنے آپ نوں چونڈھیاں وڈھ وڈھ کے آپنے دھیان دوجے پاسے لاؤن دی کوشش کردا ہاں۔ کدے کدے تے ایہہ چونڈھیاں مینوں سوکھا واپس ججی دی کرسی تے بٹھا دیندیاں نیں پر کئی وار مینوں اینیاں چونڈھیاں وڈھنیاں پیندیاں نیں کہ میرا سارا پنڈا پیڑ کرن لگ پیندا اے۔ اوس دن وی انج ہی ہویا۔ مینوں انج لگا جویں میری کرسی دے تھلے تکھیاں نوکاں والیاں سولاں نیں تے مینوں اوہناں اتے بنھ کے بٹھا دتا گیا اے۔ تے میرے اندر دا شاعر تے لکھاری اوتھوں بار بار اٹھ کے بھجنا چاہوندا سی۔

اوہ فلپائین دا رہن والا سی تے چوری دے جرم و چ پھڑیا آیا۔ ایہہ چوری خورے اوہنے آپ کیتی سی جاں اوہدے کولوں کروائی گئی سی، ایس بھیت توں جاں اوہ واقف سی جاں پھیر رب۔ اوہ پنج سال پہلے ایتھے آیا سی، ہن اوہ ایتھے آپنی ماں نوں ملن آیا سی جاں اوہدی ماں اوہنوں ایتھے رہن لئی سدیا سی، ایس بھیت توں وی جاں تے اوہ واقف سی جاں پھیر رب۔ بہرحال، اوہ ٹورسٹ ویزا لے کے آیا سی۔ ایس گل دا پتہ نہیں لگیا کہ اوہدی ماں ایتھے کیوں تے کیویں آئی۔ پر ایہہ پتہ ضرور لگ گیا کہ اوہ آپنی ماں نال رل کے ایتھے نہیں سی آیا۔ اوہ جد پچھے رہ گیا تے ایتھے پہنچ کے اوہدی ماں اوہو کیتا جو بہت سارے غیرملکی کردے نیں۔
اوہنے کجھ تے چٹھیاں راہیں تے کجھ تصویراں راہیں ایس دیس دے حالات اوہنوں دسے۔ ایہناں چٹھیاں تے تصویراں راہیں جو گل اوہدی ماں اوہنوں خاص طور تے پہنچائی، اوہ ایہہ سی کہ ایس دیس و چ امیر تے غریب وچ اوس طرحاں فرق نہیں اے جس طرحاں فلپائن وچ اے۔ ایتھے وی بندے غریب نیں پر ایتھوں دے غریب بندے کول رہن لئی اک ماڈرن فلیٹ اے جو ٹھنڈ وچ تتا ہوندا اے تے ایتھے ہر گھر وچ ٹھنڈا تے تتا پانی ٹینکیاں وچوں آؤندا اے۔ ایس فلیٹ وچ بندے دے ورتن والیاں ساریاں مشیناں لگیاں ہوندیاں نیں تے ایتھے روٹی، کپڑے دا گھاٹا نہیں اے سگوں غریب توں غریب بندہ وی ودھیا کھانا تے ادھورانے کپڑے سٹدا اے۔ جے اوہ بیمار ہووے تاں اوہنوں ڈاکٹر ہسپتال تے دوائیاں دا خرچہ حکومت دیندی اے۔ آؤن جان لئی جے بندے کول کار نہیں تے ایتھے آرام والیاں بساں تے گڈیاں نیں۔ ہن فلپائن دے کسے پنڈ وچ بانساں دے بنے جھونپڑے وچ رہندے اک بندے لئی ایہہ گلاں جنت دی دنیا دیاں کہانیاں نیں۔
انج تے دھرتی دے سارے ٹوٹے ہی سوہنے نیں پر فلپائن پوری دنیا دے کجھ گنے چنے سوہنے دیساں وچوں اک اے۔ ایتھوں دے اک اک چپے تے اینا حسن اے کہ اک ہی چپے دی خوبصورتی دے شاعر قصیدے لکھن لگن تے شاید کئی شاعراں دیاں پوریاں عمراں کھپ جان گیاں۔ پر ایہہ خوبصورتی دیکھن لئی رجے ڈھڈ دی اکھ چاہیدی اے۔ بھکھے ڈھڈ دی اکھ ایہہ خوبصورتی دیکھن لئی انھی ہو جاندی اے تے اوہنوں ایہہ ساری خوبصورتی نہیں سگوں بدصورتی نظر آؤندی اے۔
عام طور تے ساری تیجی دنیا تے خاص طور تے ایشیاء دے بہتے دیساں وانگ فلپائن دا بندہ وی باہر بھجن لئی پباں بھار بیٹھا اے۔ جس بندے نوں جد وی کوئی سہارا لبھدا اے، جاں موقع ملدا اے، اوہ دوڑ لا دیندا اے۔
اوہ ایتھے پہنچ گیا۔ کجھ چر تے آپنی ماں کول رہیا پر فیر اوہنوں آپنے پیراں تے کھلونا پیا۔ اوہنے بَھج نس کے کم لبھ لیا۔ صفائی دی اک کمپنی اوہنوں نوکر رکھ لیا۔ پر ایہہ کم کالا سی۔ ایہدا مطلب ایہہ سی کہ اوہنوں اک تے دیہاڑی بہت گھٹ ملدی سی تے دوجے ہر ویلے پھڑے جان دا ڈر رہندا سی۔ اوہ فیر وی خوش سی کہ ایس طرحاں پیسے تے آؤن لگ پئے سن۔ ایہہ پیسے بھاویں بہتے نہیں سن پر ہن کسے دا محتاج نہیں سی۔ سرفے نال خرچ کرن مگروں اوہدے کول آپنے ٹبر نوں فلپائن گھلن لئی وی کجھ پیسے بچ جاندے سن۔ جد اوہنوں تن کْو سال ایہہ کالا کم کردیاں ہو گئے تے اک دن اوہدے مالک اوہدے تے مہربان ہو کے اوہنوں تھوڑا جیہا چٹا کم وی دے دتا۔ چٹے کم نال بھاویں اوہدی آمدن وچ کوئی بہتا فرق نہ پیا پر ایہدے نال پھڑے جان دے ڈر توں مکتی مل گئی۔ چٹے کم اوہنوں غیرقانونی واسی توں قانونی کر دتا۔ بھاویں اوہ قانونی ہو گیا پر اوہدا ایہہ پرمٹ کچا سی۔ ہر چھ مہینیاں مگروں اوہنوں ایہہ پرمٹ نواں کرواؤنا پیندا سی۔

جد کسے غیرقانونی واسی نوں مدتاں مگروں پرمٹ ملدا اے تے اوہنوں انج لگدا اے جویں اوہ بندہ بن گیا ہووے۔ اک تے آسے پاسے دے اوہدے جانن والے اوہنوں ہور طرحاں دیکھن لگ پیندے نیں تے دوجے اوہنوں انج لگدا اے جویں اوہ ہوا وچ ایدھر اودھر اڈدے پھردے ردی کاغذ دے اک پرزے دی تھاں تردا پھردا اک انسان بن گیا ہووے تے اوہدیاں جڑاں زمین وچ لگ گئیاں ہون۔ اجیہا بندہ آپنی ایہہ خوشی جے پردیس و چ آپنے جانن والیاں نال ونڈدا اے تے نال ای آپنے دیس وچ وسدے رشتے داراں
تے دوستاں نال وی سانجھی کردا اے۔ اوہنے وی ایہو کیتا۔ ایس پرمٹ دی خبر سبھ توں پہلاں آپنی پتنی نوں دتی۔ اوہ بے حد خوش ہوئی تے اوہنوں انج لگا جویں ایس پرمٹ اوہدے جثے نوں کھنبھ لا دتے ہون۔
آپنے گھر والے دے باہر جان نال بھاویں اوہدے حالات بدل گئے سن تے اوہ بانس دی جھونپڑی چوں اٹھ کے نویں مکان وچ آ بیٹھی سی پر ایہدے نال اوہ پوری خوش نہیں سی۔ اوہ تے یورپ آؤنا چاہندی سی۔ ایس کچے پرمٹ اوہنوں امید لا دتی تے اوہنے ہولی ہولی آپنے گھر والے نوں کہنا شروع کر دتا کہ اوہ ہن فلپائن نہیں رہنا چاہندی۔ اوہدے گھر والے اوہنوں بھاویں سو واری سمجھایا کہ ایہہ پرمٹ پکا نہیں اے پر اوہنے آپنی ضد پھڑی رکھی۔ آخر مجبور ہو کے کارلو نے ہاں کر دتی۔ پر آپنے ٹبر نوں ایتھے لیاؤنا کیہڑا سوکھا کم سی۔ سبھ توں
پہلاں ایتھوں دا ویزا، فیر سارے ٹبر دیاں ٹکٹاں۔ اوہدا اک ایجنٹ نال سودا ہو گیا۔ ایجنٹ دی فیس تے ٹکٹاں دے پیسے نوٹاں دی پوری اک بوری سن۔ ایہناں پیسیاں دا پربندھ کردیاں اوہنوں پورا سال لگ گیا۔ آخر اوہدا ٹبر ایتھے پہنچ گیا۔ سارے خوش سن۔

کجھ مہینے لنگھے تے نویں مسئلے شروع ہو گئے۔ پہلا مسئلہ اوہدے ٹبر دا سی۔ اوہدا ٹبر ایتھے ٹورسٹ ویزے تے آیا سی۔ جے اوہدے پرمٹ دا پربندھ نہیں ہوندا تے اوہناں نوں واپس جانا پوے گا۔ دوجا مسئلہ خرچے دا سی۔ اوہنوں کالے چٹے کم راہیں جو پیسے ملدے سن، ایہناں چوں پرانے قرضیاں دیاں قسطاں دین مگروں جو پیسے باقی بچدے سن، ایہہ گھر دا سارا خرچہ چلاؤن لئی بہت تھوڑے سن۔ ایہناں سارے مسئلیاں دا مڈھ اصل وچ کچا پرمٹ سی۔ جے اوہنوں پکا پرمٹ مل جاندا اے تے اوہدے خاندان نوں وی پرمٹ مل جاوے گا۔ دوجا اوہدی تنخواہ وی ودھ جاوے گی پر ہن ایہہ پرمٹ آوے کتھوں؟

پچھلے چار سالاں وچ اوہنوں جس جس طریقے دا پتہ لگا اوہنے آزمایا پر کسے کم نہ کیتا۔ اوہنوں سمجھ نہیں سی لگدی کہ اوہ کرے کیہ۔ اوورٹائم کر کر کے اوہدا حشر ہو گیا سی۔ نہ پیسے پورے ہوندے سن، نہ بھلک دی کوئی چنگی مورت ساہمنے آؤندی سی۔ ایسے پریشانی وچ اک دن اوہدی زنانی آ کے خبر سنائی کہ اوہنے اک ایجنٹ لبھ لیا اے جو پکا پرمٹ دوائے گا۔ پر اوہدی فیس وی تگڑی سی۔ جنے پیسے ایجنٹ منگدا سی، اونے پیسے اوہدے کول نہیں سن۔ کئی ہفتیاں دی سودے بازی مگروں گل ایہہ مکی کہ اوہ ایہہ پیسے قسطاں وچ دیوے گا۔ اوہنے کسے طرحاں پہلی قسط دے پیسے بنا لئے۔ دوجی قسط دی واری آئی تے اوہدا ہتھ تنگ سی۔ کجھ ہزار تھڑدے سن۔ اوہنے ایدھروں اودھروں ادھار پھڑ کے پیسے پورے کرن دا چارہ کیتا پر گل نہ بنی۔ اتوں اوہدی زنانی تے ایجنٹ دا ہر ویلے ڈنڈا۔

ایسے پریشانی وچ اوہ کم تے آیا تے اوہدی نظر پئی کہ اوہدے دفتر دے اک بندے کمپنی دے سیف وچوں کجھ پیسے کڈھے تے فیر سیف بند کر کے چابی اک تھاں تے لکا کے رکھ دتی۔ جد دفتر وچ چھٹی ہوئی تے اوہ پچھے اکلا رہ گیا تے اوہنے خفیہ تھاں توں چابی کڈھی، سیف کھول کے وچوں تھوڑے جہے پیسے کڈھ لئے تے قسط پوری کر لئی۔ اگلی قسط دی واری آئی تے اوہنے فیر سیف وچوں پیسے کڈھ لئے۔ ایجنٹ نوں جد ایہہ پتہ لگا کہ قسط دے پیسے بنا ں کسے مسئلے دے ویلے سر آؤن لگ پئے نیں تے اوہنے اگلی قسط دے پیسے تارن دا ویلا گھٹا دتا۔ اوہ مردا کیہ نہ کردا، اوہنے فیر سیف وچوں پیسے کڈھ لئے پر ایس واری ایہہ رقم تگڑی سی۔

ہفتہ کْو لنگھیا تے ایجنٹ نے اگلی قسط دی منگ کر دتی۔ اس وار اوہنوں سیف چوں اک کریڈٹ کارڈ کوڈ سنے لبھا۔ اوہنے ایس واری کجھ پیسے تے سیف وچوں کڈھے تے کجھ کریڈٹ کارڈ راہیں بینک باکس وچوں کڈھا لئے۔۔ رقم ملن مگروں اگلی قسط لئی ایجنٹ نے رقم ودھا دتی۔ اگلی قسط دین دا ویلا آیا تے اوہنے فیر کجھ پیسے سیف وچوں کڈھے تے کجھ کریڈٹ کارڈ راہیں بینک وچوں۔
اوہ قسط دے کے مڑیا تے اگے اوہدے گھر پولیس بیٹھی سی۔ ہویا انج کہ جد دفتر دے سیف وچوں لگاتار پیسے غائب ہون لگ پئے تے دفتر والیاں اک خفیہ تھاں تے کیمرہ لا دتا جو ہر بندے دی نگرانی کردا سی۔ اوہنے ایس واری جد پیسے چوری کیتے تے کیمرے نے ریکارڈنگ کر لئی تے چور سامنے آگیا۔
پولیس بھاویں کسے دیس دی وی ہوے، اوہ پولیس ہی ہوندی اے۔ پولیس نے اوہنوں منا لیا۔ جد اوہ پولیس اگے من گیا تے اوہنے عدالت اگے ایہہ جھوٹھ بولنا فضول سمجھیا تے اک اک گل قبول لئی۔ پر ہر اقبال ہنجھواں وچ بھجا تے ہوکیاں وچ گُجھا ہویا سی۔ اوہدی ایس چوری راہیں پولیس نے اک نشانے وچ دو شکار کیتے۔ اوہنوں پھڑ کے حوالات لے گئی تے اوہدے ٹبر نوں غیر قانونی واسی ہون دے ناطے پھڑ کے ائرپورٹ لے گئی تے اوہناں نوں فلپائن پہنچا دتا۔ عدالت اوہدے نال پوری ہمدردی کرن دے مگروں وی اوہنوں سزا دین تے مجبور سی تے اوہنوں دو سال لئی جیل گھل دتا۔ ہن اوہ تے جیل دیاں سیخاں کھڑکاؤندا اے تے اوہدا ٹبر فلپائن وچ دھکے کھاندا پھردا اے۔

سانجھا پنجاب: انتقام

سانجھا پنجاب:

انتقام

سامو دا دادا کھڑکے دڑکے والا بندہ سی۔ آسے پاسے دے پنڈاں دے لوک اوہدے ناں توں تراہندے سن۔ سرکارے دربارے

وہنوں کرسی ملدی سی۔ میرے پنڈ دے بہت سارے بندے کہندے سن کہ ١٩٤٧دیاں لوٹیاں موئیاں وچ اجڑے پجڑے ہندواں سکھاں نوں لٹ کے بنیا سی۔ ایہہ اینا بے درد سی کہ آپنے گھراں نوں چھڈ کے جاندے ہندواں سکھاں نوں راہ و چ لٹنا تے وکھری گل رہ گئی، ایہہ اوہناں دیاں زمیناں توں ویلنے تے پٹھے کترن والیاں مشیناں وی پٹوا کے لے آیا سی۔ اجڑیاں پجڑیاں دا مال کدے نہیں پچدا تے اک بندے دے پنڈے نوں چیر کے باہر نکل آؤندا اے۔

اوہدا پنج دھیاں مگروں پتر جمیا تے لوکاں آکھیا، "ایہہ آپنی اولاد راہیں دیوے گا۔" خورے ایہہ لوکاں دی بد دعا سی جاں لٹے پٹے ہندواں سکھاں دے چیکاں تے ہاڑیاں دا اثر سی، اوہدا ایہہ پتر بھاویں شکلوں تے سوہنا سنکھا سی پر عقلوں ویہلا سی۔ لوکاں اوہدا ناں سائیں رکھ دتا۔ اوہدے پیو آپنے ولوں ہر زور لایا کہ سائیں کجھ پڑھ لکھ لوے تے کل اوہدی تھاں بھرے۔ پر سائیں دے پلے کجھ پیندا ہی نہیں سی۔ ماسٹراں ہر سال اوہدے پیو توں ڈر کے اوہنوں پاس کر دینا۔ دسویں دا امتحان بورڈ نے لیا تے اوہ پرچے ویہلے دے کے آ گیا۔ دوجی واری اوہنے فیر امتحان دتا۔ بھاویں ایس وار اوہنوں پرچیاں (بوٹیاں) پہنچیاں پر اگوں ایہناں نوں پڑھے کون؟ اوہنوں تے پڑھنا ہی نہیں سی آؤندا، لکھدا کھیہ۔ اوہدے پیو مایوس ہو کے اوہدا ویاہ کر دتا۔ ویاہ مگروں اوہ لائق نکلیا تے اوہنے بالاں دی لائن لا دتی۔ ہر دوجے سال نویں ماڈل دا نیانا۔ اوہدے پنج بال جمے تے اوہنوں شوگر ہو گئی۔ پہلے تے اوہنے پرواہ نہ کیتی تے دم درود کرواؤندا رہیا پر جد ایہدے زور نال تھاں تھاں ڈگن لگ پیا تے فیر حکیماں ول بھجیا۔ حکیماں اوہنوں کجھ پڑیاں دتیاں تے کجھ اوہنے کجھ لوکاں دسے ٹونے ٹوٹکے کیتے۔ اوہدا چھیواں بال حالے نکا ہی سی کہ اوہ اگانہہ تردا ہویا۔
پیو مرن مگروں سائیں نوں جو زمین ملی سی، اوہدے وچ اوہدے بال بچے پل سکدے سن پر لوکاں حالے اوہدی منجی لیا کے ہی رکھی سی جے اوہدے بھرا آ کے زمین دا جھگڑا پا دتا۔ اوہنے روز بندوقاں چکنیاں تے آ کے آپنی بھرجائی دے آن دوالے ہونا۔ مجبور ہو کے اوس وچاری ہتھیار سٹ دتے تے آپنے دیور دیاں ساریاں شرطاں من لئیاں۔ ہن شموں دا چاچا تے عیش کردا سی پر اوہدے بھین بھرا بھکھے مردے سن۔ گھر وچ کوئی مرد نہیں سی جو زمین سانبھدا۔ شموں دی ماں آپنی وڈی دھی دا ویاہ آپنی ننان دے منڈے نال کر دتا تے اوہنوں گھر جوائی بنا لیا۔ ایہہ منڈا اک تے شہر دا جم پل سی تے دوجا حد دا ویہلڑ سی۔ واہی اوہنے کھیہ کرنی سی، اوہنے کجھ زمین ٹھیکے دے دتی تے کجھ ویچنی شروع کر دتی۔ شموں اوہنا بالاں وچوں سی جو عمر توں بہت پہلاں وڈے ہو جاندے نیں۔ اوہنے سبھ کجھ ویکھنا تے اوہنوں وٹ چڑھنا۔ کدے اوہدا دل کرنا کہ اوہ آپنے چاچے نوں راہے پا دیوے۔ کدے اوہدا دل کرنا کہ آپنے گھر بھنویئے نوں چک کے گھروں باہر سٹے تے زمین دا سارا پربندھ آپ سنبھال لوے۔ پر ایہہ دیکھ کہ اک تے اوہ نکی اے تے دوجا اُتوں کڑی اے، اوہنوں کدے تے رونا آؤنا تے کدے آپنے آپ تے غصہ۔ اوہنوں آپنے کڑی والے پنڈے دے اک اک حصے توں نفرت ہونی۔ اوہدا کدے کدے انج دل کرنا کہ اوہ آپنے پنڈے دے کڑی والے حصیاں نوں وڈھ کے سٹ دیوے تے اوہدی تھاں منڈیاں والے حصے لوا لوے۔ گھر وچ جد کسے معاملے تے گل بات ہونی تے اوہنے اوہدے وچ حصہ لینا تے گھر دے وڈیاں اوہنوں جھاڑ کے بٹھا دینا، "چپ کر، آئی وڈی پاڈی سانوں مت دین۔"

شموں ایہہ گل سن کے غصے نال پاگل ہو جاندی سی۔ اوہنے روز رات نوں سون توں پہلاں رب اگے دعا کرنی، "اے ربا سائیاں، مینوں چھیتی چھیتی وڈیاں کر۔" شموں نے جدوں وڈے ہونا سی اودوں ہی ہونا سی۔ رب نے اوہنوں آرڈر تے وڈیاں تے کرنا نہیں سی، اوہ آپنے ویلے نال جوان ہو گئی۔ اوہدی جوانی دا چھڑا اینا فرق پیا کہ اک وار اوہدے چاچے دا پتر بندوق لے کے اوہناں نوں ڈراؤن آیا تے شموں آپنے بھرا نال رل کے اوہنوں ڈھاہ لیا۔ گھر دا باقی نظام اوسے طرحاں رہیا۔ زمین وک وک کے گھٹدی گئی تے اوہدے نال آمدن وی۔ اوہدے بھرا وڈے ہو گئے پر اوہ آپنے بھنویئے توں وی چار چکے ودھ نکلے۔ سرے دے ویہلڑ تے نالائق۔ اوہناں سارا دن پنڈ دیاں گلیاں کچھ چھڈنیاں تے آ کے روٹی کھانی تے سوں جانا۔ شموں دے دماغ وچ ہر ویلے اکو گل گھمدی رہندی سی کہ اوہ ایس ٹبر دے حالات کیویں ٹھیک کرے۔ نکے ہوندیاں توں اوہ سکول جاندی سی تے پاس وی ہوندی رہی۔
دسویں وچ پہنچی تے اوہدے گھر دے حالات اینے بھیڑے ہو گئے کہ قرضہ واپس لین والیاں اوہناں دا بوہا پٹ ماریا۔ اگوں کوئی ہور قرضہ دیندا نہیں سی۔ اتوں بندیاں گلاں بناؤنیاں پئی ایڈے وڈے دادے دی اولاد پر ہن مصلیاں توں وی بھیڑی۔ اوہدے کولوں پڑھیا سواہ جانا سی، اوہ فیل ہو گئی۔ شموں آپنا دکھ سکھ آپنی اک سہیلی نال پھولدی سی۔ ایس سہیلی دا پیو تے اک کوچوان سی پر اوہدی ماں کھاندے پیندے گھروں سی۔ رب دا کرنا ایسا ہویا جے شموں دی سہیلی دے مامے یورپ تر گئے۔ اوہناں جد کدے پاکستان آؤنا، آپنی بھین دی رج دے مدد کرنی۔ جے کدے اوہنوں کوئی ہور بھیڑ پے جانی تے اوہنے آپنے بھراواں نوں فون کرنا تے اوہناں پیسے گھل دینے۔ شموں آپنی ایس سہیلی دی زندگی تے رشک کردی سی۔
کجھ سالاں مگروں شموں دی سہیلی دی ماں تے اوہدا وڈا بھرا وی یورپ تر گئے پر باقی بال پچھے رہ گئے۔ اوہناں یورپ پہنچ کے دب کے پیسے گھلے، کوچوان دے بال شہزادے بن گئے۔ کجھ چر مگروں شموں دی سہیلی توں بنا اوہدے سارے بھین بھرا وی یورپ پہنچ گئے۔ کوچوان صاحب بھاویں پچھے رہ گیا سی، پر اوہ وی نواب بن گیا۔ ایس ٹبر دے حالات دیکھ کے شموں دے دماغ وچ اک گل آئی۔ آپنے ٹبر دے حالات سدھارن لئی اکو راہ ہے تے اوہ ہے یورپ۔ ایہہ گل سوچ کے اوہنوں آپنے دماغ توں بھار لتھا جیہا لگا۔ اوہنوں انج لگا جویں انھیرے وچ اک دیوا لبھ گیا ہووے۔
اوہنے سفنیاں دے محل اسارنے شروع کر دتے۔ اوہ یورپ تر گئی اے، اوتھے پیسے ہی پیسے نیں، روٹی وادھو اے، کپڑیاں دے منڈ لگے ہوئے نیں، ٹی وی، وی سی آر تے کاراں دے رل پئے ہوئے نیں۔ اوہ دب کے پیسے گھر گھلے گی۔ پہلے سارے قرضے لاہوے گی، مڑ آپنی رہن رکھی زمین چھڈاوے گی، آپنی ماں نوں کوٹھی پا کے دیوے گی۔ آپنے بھراواں نوں یورپ سد لوے گی تے اک واری فیر آپنے دادے والی ٹوہر بناوے گی۔
جد اوہنے ایہہ سوچنا کہ اوہ یورپ جاوے گی کیویں، ایہدے نال ہی اوہدے ایہہ سارے محل دھڑم کر کے زمین تے آ ڈگنے۔ اوہدے دادے دا بندا بندا بت پھیتی پھیتی ہو جانا۔ آخر سوچ سوچ کے اوہنوں اکو راہ لبھا کہ اوہ آپنی سہیلی دے بھرا نال ویاہ کر لوے۔ اوہنے طریقے طریقے نال آپنی سہیلی نال گل کیتی تے اوہدی سہیلی دسیا کہ اوہدے بھرا نے تے اوتھے پرمٹ لین لئی اک گوری نال ویاہ کیتا ہویا اے۔ ایہہ سن کے شموں نوں انج لگا جویں کسے پھوک مار کے دیوا بجھا دتا ہووے تے اوہدے آسے پاسے پھیر ہنیرا ہو گیا۔ اک دن اوہدی سہیلی اوہنوں دسیا کہ اوہدے بھرا ایہہ ویاہ چھڑا کاغذاں وچ کیتا ہویا اے۔ جد اوہنوں اوتھے دا پکا پرمٹ مل جاوےگا تے اوہ گوری نوں طلاق دے کے کسے پاکستانی کڑی نال ویاہ کرے گا۔ ایہہ سن کے شموں دا دیوا فیر بل پیا۔
کجھ چر مگروں جد شموں نوں ایہہ پتہ لگا کہ اوہدی سہیلی دا بھرا پاکستان آ رہیا ہے تے اوہ خوشی نال ہوا وچ اڈن لگ پئی۔ اوہنوں انج لگا جویں اوہ اوہدے نال ویاہ کرن آ رہیا ہووے۔ اوہ پاکستان آیا تے شموں اوہدے گھر ڈیرا لا دتا۔ اوہنے سارا دن ایس منڈے دی اک غلام وانگ خوشامد کرنی۔ کجھ ہفتے اوہدی خوشامد کرن مگروں اوہنوں انج لگا جویں ایہہ منڈا موم نہیں ہوندا پیا تے اوہنے باقی جو بچیا سی اوہ وی بھینٹ چاڑھن دا فیصلہ کر لیا۔ منڈے دی موج لگ گئی۔ دنے اوہنوں مفت و چ ہتھ بنھی غلام ملدی سی تے رات نوں اک کھڈاؤنا۔ شموں پورا زور لایا کہ کسے طرحاں ایہہ منڈا اوہدے نال ویاہ کرن لئی راضی ہو جاوے پر منڈے اوہنوں اک وی سدھا سیاڑ نہ دتا۔
اوہدیاں چھٹیاں مکیاں تے اوہ واپس تر گیا۔ شموں فیر خالی دی خالی رہ گئی۔ شموں نوں ایہہ ناکامی کھا گئی۔ دکھ دے نال نال اوہدے اندر انتقام دی اگ بھڑک اٹھی۔ اوہنے اک دن منڈے نوں فون کیتا تے آکھن لگی، "توں مینوں ٹھگ کے چلا گیا ایں، میں تینوں یورپ آ کے دکھاواں گی۔" شموں آپنے پنڈ دی وچولی نال گل کیتی کہ اوہ اوہدے لئی کوئی رشتہ لبھے۔ ایہہ بندہ بھاویں کیہو جیہا ہووے پر رہندا یورپ ہووے۔ ایہہ وچولی بندہ لبھ لیائی پر ایہہ بندہ کال دھوں، سکا سڑیا انج لگا جویں قبر وچوں نکل کے آیا ہووے، عمر گھٹوگھٹ ٦٠ سال، اتوں اوہنوں نہ گل کرن دا چج تے نہ ہی بہن کھلون دا پتہ، سگریٹ پی پی کے اوہدے دند کالے سیاہ۔ ایس توں وکھ اوہ ایس توں پہلاں وی کئی ویاہ کر چکیا سی۔
شموں آکھیا مینوں قبول اے۔ ویاہ والے دن پورے پنڈ آکھیا، "چناں ورگی کڑی، بھڑویاں ولیت دے لالچ وچ اک موئے مکے بن مانس اگے ویچ دتی اے۔" شموں ولیت تر گئی، اوتھے جا کے اوہنوں پتہ لگا کہ اوہدے کھسم نے آپنیاں کوٹھیاں، جائیداداں تے افسریاں دیاں جو پھڑھاں ماریاں سن اوہ سبھ جھوٹھ نکلیاں، اوہ پھس گئی۔ نہ گھر دسن جوگی تے نہ ہی واپس جان جوگی۔ اوہدا خاوند اوہنوں غلاماں توں بھیڑا سمجھدا۔ گل گل تے گاہلاں کڈھدا تے مار کٹائی۔ اتوں اوہ بال بناؤن والی مشین بن گئی۔ ہن پاکستان وچ شموں دا ٹبر ڈالراں دیاں پنڈاں اڈیک رہیا اے تے اوہدے بھرا ولیت آؤن لئی سامان بنھ کے بیٹھے نیں پر جد کدے اوہناں وچوں کوئی شموں نوں فون کردا اے تے اوہ اگوں کھپی ہاری جواب دیندی اے تے پچھوں بالاں دے چیک چہاڑے دیاں آوازاں آ رہیاں ہوندیاں نیں۔

سانجھا پنجاب: کالی مکڑی آصف شاہکار 5 Stars - Excellent 4 Stars - Good 3 Stars - Average 2 Stars - Fair 1 Stars - Poor

سنیا ایں ریاض نوں دل دے دو دورے پے چکے نیں تے اوہدا دل دا اک وڈا آپریشن وی ہونا ایں۔ پر کسے نال اوہدا سدھا سدھا رابطہ نہیں ہویا۔ ریاض جد بی اے تک پہنچیا، اک اک کر کے اوہدے سارے دوست باہر تر گئے۔ اوہناں باہروں تصویراں گھل گھل کے ہنیر لے آندا۔ انج لگدا سی جویں اوہناں و چ اک مقابلہ لگا ہویا اے۔ کوئی کسے خوبصورت یورپی شہر و چ پھر رہیا اے، کوئی وڈی ساری مہنگی کار نال ڈھاسنا لا کے کھڑا اے، کسے گوری کڑی نوں جپھی پائی ہوئی اے تے کوئی ڈسکو وچ نچ رہیا اے۔ ایہہ تصویراں اوہدے لئی ہجھاں وانگوں سن۔ جاندیاں نال اوہنوں باہر سدن دے دوستاں دے وعدے پھوکے نکلے۔ کدے اوہنے آپنے مقدراں اُتے تے کدے غربت تے رونا۔ کدے اوہنوں آپنے رشتے داراں تے غصہ آؤنا کہ کوئی تے اوہناں وچوں باہر گیا ہوندا جو اوہنوں باہر سددا، کدے اوہنوں آپنے آپ تے ترس آؤندا سی تے اوہ مایوسی تے پریشانی دے کھوہ وچ ڈگ پیا۔ اوہدا کسے کم وچ جی نہیں سی لگدا تے نہ ہی کسے بندے نوں ملن نوں اوہدا دل کردا سی۔ اوہ نہ تے ڈھنگ نال کھاندا پیندا تے نہ ہی سوندا۔ ہر ویلے گم سم رہندا۔ اوہدے ماں پیو سخت پریشان سن۔ ایہناں ہی حالات و چ ہی اک دن اوہنوں محلے دے اک منڈے توں پتہ لگا کہ اوہدے اک دوست نے انٹرنیٹ تے اٹلی دی اک کڑی لبھ لئی اے تے اوہنے چھیتی ہی اٹلی تر جانا ایں۔ ایہہ سن کے ریاض نوں انج لگا جویں اوہنوں الہ دین دا دیوا لبھ گیا ہووے۔ اگلے دن ہی اوہ محلے دے انٹرنیٹ کیفے جا بیٹھا۔ انٹرنیٹ تے اوہنوں کڑیاں منڈیاں دے ملن دیاں تھاواں لبھن وچ بہتا چر نہ لگا تے اوہنے کئی دیساں و چ بیٹھے منڈیاں کڑیاں نال رابطہ بنا لیا۔ اوہ روز کئی کئی گھنٹے کمپیوٹر اگے بیٹھ کے گلاں کردا رہندا۔ اوہنوں کئی کڑیاں ملیاں پر اوہناں وچوں اوہدے کم دی اک وی نہیں سی۔ باہر بیٹھیاں کڑیاں پاکستان دا ناں سندے نال ہی نس جاندیاں سن۔ اوہ چیس وٹ کے لگا رہیا۔ آخر اک دن اوہنوں کم دی کڑی لبھ گئی۔ ایہہ کڑی امریکہ رہندی اے۔ ہن اوہ باقی کڑیاں نوں چھڈ کے ایہدے مگر پے گیا۔ تھوڑے دناں وچ ہی ایہہ رابطہ واقفیت توں دوستی تے فیر عشق وچ بدل گیا۔ ہن تیک اوہناں دا رابطہ صرف آواز راہیں سی تے اوہناں اک دوجے نوں دیکھیا نہیں سی۔ ریاض دی بار بار دی منگ تے اک دن ایس کڑی اوہنوں آپنی تصویر گھل دتی۔ نال ہی امریکہ دیاں بہت ساریاں ہور تصویراں وی سن۔ ایس تصویر و چ اک ٢٤-٢٥ سال دی بہت سوہنی کڑی پنجابی کپڑے پا کے بیٹھی سی۔ ریاض نوں اک لیلیٰ لبھ گئی۔ اوہ اک نشے دی حالت و چ رہن لگ پیا۔ ایس کڑی اوہنوں دسیا کہ اوہ ڈاکٹر دی دھی اے تے اوتھوں دی اک یونیورسٹی دی پڑھی ہوئی اے۔ اوہدے ماں پیو اک محل ورگے گھر و چ رہندے نیں تے ہر بندے دی وکھری کار اے۔ ریاض آپنے ایس عشق دی خبر پہلے پاکستان و چ رہندے آپنے جانن والیاں نوں دسی تے فیر باہر گئے دوستاں نوں پہنچا دتی۔ اوہدے باہر گئے دوستاں کڑی دی تصویر دیکھ کے تے کڑی بارے جان کے اوہنوں دنیاں دا سبھ توں ودھ خوش قسمت بندہ آکھیا۔ اوہناں دیاں گلاں سن کے اوہنے دل وچ کہنا، "بڑیاں پھوتاں ماردے سن، یورپ تے آسٹریلیا دیاں۔ میں ایہناں نوں امریکہ جا کے دکھاواں گا۔س ہولی ہولی ایہہ خبر پہلے اوہدے رشتے داراں تے فیر آپنے ٹبر تیک وی پہنچ گئی۔ سبھ نے ودھائیاں دتیاں۔ ہن ریاض ایس کڑی نال ویاہ کرن لئی کاہلا سی۔ کئی مہینیاں دیاں منتاں تے ترلیاں مگروں ایہہ کڑی ایس گل تے منی کہ اوہ اکلی پاکستان آوے گی تے اوہدے نال نکاح کر کے واپس آ جاوے گی۔ جد اوہنوں امریکہ دا ہرا کارڈ مل جاوے گا تے اوہ آپنا ویاہ دھوم دھام نال امریکہ و چ کرن گے۔ ہن ریاض اک اک پل گن کے اوہنوں اڈیکن لگ پیا۔ اک دن اوہنوں ٹیلیفون آیا کہ اوہ پاکستان آ گئی اے تے لاہور دے سبھ توں ودھ مہنگے ہوٹل وچ ٹھہری اے۔ اوہ بھجا بھجا اوہنوں ملن تر گیا۔ اوہدا کمرہ لبھ کے جد اوہنے گھنٹی وجائی تے اگوں اک زنانی بوہا کھولھیا۔ اوس سمجھیا خورے اوہنے غلط کمرے دا بوہا کھڑکایا اے، اوہ جد معافی منگ کے واپس مڑن لگا اک جانی پچھانی آواز اوہدا ناں لے کے اوہنوں بلایا۔ ایہہ سن کے اوہنوں بھواٹنی جیہی آ گئی۔ ایس زنانی اوہنوں پیار نال اندر بلا لیا تے بٹھا لیا۔ اوہنے پچھمی کپڑے پائے ہوئے سن تے اینا بھارا میک اپ کیتا ہویا سی کہ اوہدا سارا چہرہ میک اپ و چ لک گیا سی۔ ایس توں وکھ صاف لگدا سی کہ اوہنے تھاں تھاں پلاسٹک سرجری وی کروائی ہوئی اے۔ ریاض نوں جد ایس صدمے توں کجھ ہوش آیا تے اوہ اوہدے نال صوفے تے آ کے بہہ گئی تے آکھن لگی، "میں شرمندہ ہاں جو میں تینوں دسیا سی، میں اوہ نہیں نکلی، میں مجبور ساں، میری عمر بہتی نہیں اے۔ میں صرف ٣٥ ورھیاں دی ہاں۔ میرے تے حالات نے اتنے ظلم کیتے نیں کہ میں آپنی عمر توں وڈی لگدی آں۔ میری زندگی موت تیرے ہتھ و چ اے۔" فیر اوہنے آپنی کہانی سنائی کہ اک جھوٹھا، دھوکھے باز تے ظالم مینوں پاکستان توں ویاہ کے لے گیا تے اوتھے جا کے میرے اتے اتنے ظلم کیتے کہ مرن والی ہو گئی۔ میں رو رو کے دن گزارنے۔ اخیر میری ہمت جواب دے گئی تے میں طلاق لے لئی۔ طلاق مگروں میرا اک پل وی جیون نوں دل نہیں سی کردا تے میں ہر ویلے خودکشی کرن دا سوچدی ساں۔ پر فیر رب نے مینوں تیرے نال ملا دتا۔ تے تیرے سہارے میں مڑ جی پئی۔ آخری گل کہہ کے اوہ زور زور نال رون لگ پئی تے گھٹ کے ریاض نوں گل نال لا لیا تے نال اکو گل بار بار کہہ رہی سی، "توں فرشتہ ایں، توں مینوں بچایا اے تے ہن میں تیرے بغیر جی نہیں سکدی۔ میری زندگی تیرے ہتھ وچ اے۔" ریاض نوں کجھ سمجھ نہیں سی آ رہیا کہ اوہ کیہ کرے۔ اوہدا اچا اچا رونا دیکھ کے اوہدے کولوں نہ رہیا گیا تے اوہنے اوہنوں چپ کرواؤنا شروع کر دتا۔ اوہ جیوں جیوں اوہنوں چپ کرواؤندا، اوہ تیوں تیوں ہور روندی تے اوہنوں چمبڑدی۔ جدوں ریاض نوں ہور کوئی طریقہ نہ لبھا تے اوہنے کہیا، "گھابر نہ میں تینوں نہیں چھڈاں گا۔" ایہہ سن کے اوہ خوش ہو گئی تے آ کے ریاض دی جھولی و چ بیٹھ گئی تے اوہنوں پاگلاں وانگ چمن لگ پئی۔ ایہہ سبھ کچھ ریاض لئی نواں سی۔ اک پنج تارہ ہوٹل، اک زنانی دا تتا تتا پنڈا تے فیر اینا نیڑے۔ اتوں اوہ اک فرشتہ عیسےٰ تے محبوب سی۔ نالے امریکہ دی کنجی آپے تر کے اوہدے پیراں وچ آ گئی سی۔ ریاض نوں ڈھلا پیا دیکھ کے بھج کے گئی تے تحفیاں نال کنو کن بھریا اک اٹیچی کیس کڈھ لیائی تے کھول کے اوہدے ساہمنے ڈھیر لا دتا۔ اوہنے ریاض نوں دھکے نال اک اک پوایا تے انگریزی وچ اوہدی خوبصورتی دی رج کے تعریف کیتی۔ نویں کپڑیاں نال اوہنوں کھچ کے ریسٹورینٹ وچ لے گئی تے دس کھانیاں دا آرڈر دے دتا۔ اوہدے مگروں ریاض نوں لے کے اک لیموزین وچ بہہ کے شاپنگ ٹور تے نکل پئی۔ شامیں لہور دے مہنگے ترین ریسٹورینٹاں دے پھیریاں مگروں، واپس مڑی تے ریاض لئی شاپنگ کیتیاں چیزاں دا اوہدے کول پورا اک گڈا سی۔ ریاض بھنبل بھوسے تے چھچھوپنج وچ پھسیا ہویا اک پاسے وڈی عمر دی زنانی، دوجے پاسے امریکہ، چمکدار بھلک، دوستاں رشتے داراں اگے ٹوہر، اوہدے اندر ہاں تے نانہہ دی اک دوڑ لگی ہوئی سی۔ پر فیر اوہنے ایہہ سوچ کے پئی پہلے امریکہ تے پہنچو، اگوں فیر ویکھی جاوے گی، اوہنے چپ کر کے نکاح کر لیا۔ اوہ کجھ راتاں اکٹھیاں گزارن مگروں ریاض دے ویزے دے کاغذ جمع کروا کے واپس تر گئی۔ ویزا آیا تے نال ہی اوہدی ٹکٹ وی گھل دتی۔ ریاض جد امریکہ پہنچیا اوہدے ساہمنے کئی ہور راز کھلے۔ اوہ اک اپارٹمنٹ و چ آپنے تن جوان بالاں نال رہندی سی جو ریاض دی عمر دے برابر سن۔ اوہدی عمر گھٹوگھٹ ٥٥ ورھے سی۔ اوہ پہلے کسے ڈاکٹر نال ویاہی ہوئی سی تے طلاق مگروں اوہنوں ڈاکٹر دی جائیداد وچوں حصہ ملیا سی۔ پہلے کجھ ہفتے اوہنے ریاض نوں پھرایا ترایا تے ریسٹورینٹ و چ کھانے کھوائے۔ فیر ہولی ہولی اوہنوں کماں تے لاؤن لگ پئی۔ ہن ریاض نے سویرے سویرے سبھ دا ناشتہ بناؤنا، آپنی زنانی نوں بسترے تے چاہ دینی، جوٹھے بھانڈے دھونے، گندے کپڑے دھونے، سکے کپڑے استری کر کے رکھنے۔ سارے گھر دی روز صفائی کرنی۔ شام نوں مڑ کھانا بناؤنا تے جوٹھے بھانڈے دھونے۔ اوہ نوکر بن گیا سی۔ فرق صرف اینا سی کہ رات نوں بن ٹھن کے بیٹھی آپنی زنانی دی پہلے تعریف کر کے اوہنوں خوش کرنا تے فیر اوہدی تسلی ہون مگروں سوں جانا۔ کجھ چر مگروں جد اوہ امریکہ وچ کار چلاؤن جوگا ہو گیا تے اوہدیاں ڈیوٹیاں وچ ہور وادھا ہو گیا۔ پہلے پہلے اوہدی زنانی دے بال اوہنوں پیار تے عزت نال کم کہندے سن پر فیر اوہ ہولی ہولی کھوہرے ہو گئے تے اوہنوں آرڈر دین لگ پئے۔ اوہدی زنانی آپنے بالاں توں وی چارچکے ودھ گئی تے ریاض نوں گاہلاں وی کڈھن لگ پئی۔ کچھ چر ہور لنگھیا تے ایس عورت ریاض نوں اک پیزا ریسٹورینٹ وچ نوکر کروا دتا۔ اوتھے اوہ پیزے بناؤندا تے لوکاں دے گھر پہنچاؤندا۔ ہر مہینے اوہنے آپنی تنخواہ لیا کے آپنی زنانی دے ہتھ وچ پھڑاؤنی۔ ایس نوکری دے نال نال اوہدے گھروالی پرانی نوکری اوسے دی اوسے طرحاں رہی تے اوہدے وچ بھورا وی فرق نہیں سی پیا۔ ریاض دے پہلے ویزے دی مدت مکن دے نیڑے آئی تے کوئی بہانہ بنا کے اوہدے نال لڑ پئی تے آکھے، "میں تیرا ویزہ ہور نہیں ودھاؤنا، جا پاکستان دفع ہو جا۔" ریاض رو رو کے تے منتاں کر کر کے اوہنوں منایا تے اوہنے شرط رکھ دتی پئی اوہ آپنا پیزہ ریسٹورنٹ کھولے گا۔ ایہنوں خریدن لئی اوہ اوہنوں بینک توں قرضہ لے دیوے گی پر ایہہ ریسٹورنٹ ریاض دے ناں نہیں ہووےگا سگوں اوہدے ناں ہووےگا۔ مردا کیہ نہ کردا، ریسٹورنٹ کھل گیا، اوہ سارا دن پیزے بناؤندا، تے لوکاں دے گھر پہنچاؤن لئی بھجدا۔ اوہ کاؤنٹر تے بہہ کے پیسے وصول کردی، نالے سارا دن اوہنوں گاہلاں کڈھدی۔ شام نوں گھر آ کے ایس عورت ہائے ہائے کرن لگ پینا۔ انج لگنا جویں وچاری سارا دن بہت ہی اؤکھا کم کر کے آئی ہووے۔ شام دے سارے کماں توں ویہلیاں ہو کے ریاض جد اوہنوں گھٹنا نپنا تے اوہنے ہور ہائے ہائے کرنی۔ نالے اوہنوں برا بھلا بولدے رہنا۔ تے فیر اکو وار اوہنے ٹھیک ہو جانا تے جا کے میک اپ کر کے آ جانا۔ ریاض دن دی آخری ڈیوٹی دین مگروں بسترے تے اک لاش وانگ ڈگنا تے سوں جانا۔ پیزا ریسٹورنٹ چل پیا سی پر نکا سی۔ اوہدے دوجے ویزے دی مدت نیڑے آئی تے فیر اوہ پرانا ناٹک ہویا، گاہلاں، دھمکیاں تے شرطاں۔ ایس وار وڈے پیزے تے نویاں کاراں تے سودا مکیا۔ پہلا پیزا ریاض نے سخت محنت کر کے چلا لیا سی۔ ایس پاروں اوہنوں ویچنا کوئی اوکھا نہیں سی۔ ایہنوں ویچ کے اوہدی زنانی سارے پیسے آپنے کول رکھ لئے تے نویں پیزے لئی ریاض نوں ہور قرضہ لینا پیا۔ نویں پیزے نوں چلاؤنا اک بندے دے وس دی گل نہیں سی۔ ریاض نے دو بندے نوکر رکھ لئے۔ ایہہ بھاویں کھوتیاں وانگ کم کردے سن پر اوہدی زنانی ایہناں دے کم توں خوش نہیں سی۔ تے ایس دا ذمہ وار ریاض نوں سمجھدی سی۔ ریاض دا کم ہور ودھ گیا سی۔ اوہنے آپنا کم وی کرنا تے نال آپنے ملازماں دا ہتھ وی ونڈاؤنا۔ سخت محنت مگروں ایہہ پیزا وی چل پیا۔ اگلی وار جد ریاض دا ویزہ مکن دا ویلا آیا تے فیر اوہو ڈرامہ، برا بھلا، دھمکیاں تے نویاں منگاں۔ ایس وار اوہنے شرط لائی کہ اوہ پیزا چھڈ کے پیٹرول پمپ خریدے گا۔ مردا کیہ نہ کردا۔ دوجا پیزا وکیا، پیسے اوہدی زنانی دی جیب وچ چلے گئے۔ پیٹرول پمپ لئی نواں قرضہ لیا۔ پیٹرول پمپ نے ریاض دا کم اگے توں ہور ودھا دتا۔ اوہ رات دی چھیکڑلی ڈیوٹی دین مگروں گھر سون دی تھاں مڑ کے پیٹرول پمپ تے آ جاندا۔ ہن تیکر امریکہ وچ ریاض دا کوئی دوست نہیں سی بنیا۔ پرانے دوستاں نال رابطے لئی اوہدے کول اک تے ٹائم نہیں سی تے دوجے یورپ تے امریکہ دے ٹائم دا فرق وی اک وڈی رکاوٹ سی۔ رات نوں اک تے کم گھٹ ہو جاندا سی، دوجا اوہ اکلا ہوندا سی۔ اوہنے موقع جان کے انٹرنیٹ دا سہارا لیا تے کجھ دوست بنا لئے۔ اوہناں اگے آپنا دکھ پھرولن لگ پیا۔ لگاتار سخت محنت تے تناء، انیندرے، ہر ویلے دی ہتک، اپروں عارضی ویزے دے دکھ نال اوہدی صحت خراب ہو گئی پر اوہنوں نہ تے آرام کرن دی اجازت سی تے نہ ہی ڈاکٹراں کول جان لئی پیسے سن۔ تے اوہدی زنانی اک اک پیسے دا حساب رکھدی تے ریاض کول کوئی پیسہ نہیں سی ہوندا۔ اوہنوں دل دا دورہ پے گیا پر بچ گیا۔ فیر اوہو پرانی ڈگر، کجھ چر مگروں اوہنوں دوجا دورہ پے گیا۔ ڈاکٹراں کہیا کہ اوہنوں اک وڈے آپریشن کرواؤن دی لوڑ ہے۔ پر ایس آپریشن لئی اوہدے کول سر تے چڑھے لکھاں ڈالراں دے قرضے توں سوائے اک دھیلا وی نہیں سی۔ خورے اوہدا آپریشن ہویا جاں نہیں، ایہدی کسے کول کوئی خبر نہیں۔ کجھ لوکاں دا خیال ہے پئی اوہدی زنانی اوہدی تگڑی انشورنس کروائی ہوئی اے۔ ریاض دے مرن نال اوہدی لاٹری نکل آوے گی۔

سانجھا پنجاب 27: حُسن دا کھوبھا

سانجھا پنجاب 27: حُسن دا کھوبھا

پچھلے ٣٠ سالاں وچ نہ تے اوہناں کدے اک دوجے نال گل کیتی اے تے نہ ہی کسے اوہناں نوں اک دوجے نال گل کردے دیکھیا اے۔ جد منظور نے آپنی زنانی سکینہ نال گل کرنی ہوندی اے، اوہ آپنے پتر حامد جاں آپنی نونہہ نوں آکھے گا، "حامد میری کوئی دھوتی ہوئی سلوار ہے؟" ایہہ گل سن کے اگوں حامد نے جواب نہیں دینا سگوں اگوں سکینہ کہنا ایں، "حامد دھوتی ہوئی سلوار وچ نالہ پیا ہویا ہے، اوہ اندر کلی نال ٹنگی ہوئی اے۔"

منظور تے سکینہ چاچے تائے دے نیں۔
سکینہ دا پیو صادق چٹا ان پڑھ اے پر پورے پنڈ وچ رج کے شریف، ایماندار، نیک بندہ مشہور سی۔ پر نال ہی اوہنوں اک روگ وی لگا ہویا سی۔ ایہہ سی غریبی۔ اوہ دہاڑی دار مزدور سی تے اوہنوں جو وی چنگی مندی مزدوری لبھنی اوہنے ہس کے کر لینی۔ پر اوہدی پوری نہیں سی پیندی۔ اوہدے گھر وچ ہر ویلے تے ہر شے دی تھوڑ رہندی سی۔ اوہ رنڈا سی، ویاہ مگروں اوہدیاں دو ہی دھیاں جمیاں تے زنانی مر گئی۔

منظور دا پیو حاکم علی ماسٹر سی۔ بھلے وقتاں وچ اوہنے اٹھ جماعتاں پاس کر لئیاں تے ماسٹر لگ گیا۔ اوہدی تنخواہ تے کوئی بہتی نہیں سی پر اوہنے نال نال کوئی ہور دھندا وی کیتا ہوندا سی۔ شام نوں زمینداراں دے نالائق منڈیاں نوں ٹیوشن پڑھا دینی۔ کدے اک دو کلے ٹھیکے تے لے کے واہی کر لینی۔ واہی تے اؤکھے کم اوہنے پیسے دے کے کروا لینے تے باقی کم سکول دے منڈے کر دیندے سن۔ انج ماسٹر حاکم علی دی روٹی بہت سوہنی تری رہندی سی۔ جے پنڈ دے کسے اڑے تھڑے بندے اوہدے کولوں چار پیسے منگن تر جانا تے اوہدے کول دین لئی ایہہ پیسے ہوندے سن۔ دوہاں بھراواں دے گھر اکو احاطے وچ سن، اک دا پکا کوٹھا تے دوجے دا کچا پر وچ ویہڑا سانجھا سی جتھے دوہاں دے بالاں اکٹھے کھیڈنا۔

سکینہ دی وڈی بھین بانو شکلوں کوڑھی سی، اوہدے اچے دند، پھینا نک، چنھیاں اکھاں، ماتا دے داغاں والا کالا چہرہ تے نکا قد۔ ایس توں وکھ اوہ رج کے کچجی، گلادھڑ تے چغل خور۔ اوہدے مقابلے و چ سکینہ رج کے سوہنی، گورا چٹا رنگ، اُچا نک تے موٹیاں موٹیاں اکھاں، لمے وال تے لما قد۔ کم کار وچ سچجی تے ہر گل سوچ کے کردی تے گھٹ بندیاں نال واہ رکھدی۔ پنڈ دیاں زنانیاں پیار نال اوہدے کئی ناں پائے ہوئے سن۔ کسے اوہنوں اوہدے چٹے رنگ پاروں بگو کہنا، کسے دانی پردھانی ہون دے ناطے اوہنوں دانوں تے کسے ڈونگھی کھوہی کہنا۔ زنانیاں آپنیاں دھیاں نال لڑنا تے کہنا، "نی ایہدے نالوں تے توں نہ ای جمدی تے چنگی سیں۔ میرے بھاگاں و چ سکینہ ورگی دھی کتھے؟"

سکینہ زنانیاں دیاں ایہو جیہیاں گلاں سننیاں تے شیشے اگے جا کھلونا تے بڑا چر آپنے آپ نوں دیکھدے رہنا۔ منظور حاکم علی دا پہلا بال تے پہلا پتر سی۔ ماسٹر حاکم علی بڑیاں منتاں تے سکھناں نال لیا سی۔ اوہ جمیاں تے سارا پنڈ مبارکاں دین آیا۔ جو وی زنانی اوہنوں دیکھے، منہ و چ انگلی پا لوے، "ہائے، ہائے نی خبرے کیہدے تے گیا اے، نہ ماں ورگا تے نہ پیو ورگا۔" پنڈ دے لوکاں دے حساب نال منظور رج کے کوہڑا سی، کالا رنگ، مڈا نک، موٹے بلھ، اکھاں چنھیاں تے وڈے کن۔ کجھ وڈا ہویا تے ہر ویلے اوہدے منہ چوں رالاں وگدیاں رہندیاں تے اکھاں گڈاں نال بھریاں رہندیاں۔ لوکاں اوہدا ناں رالاں والا رکھ دتا۔ جے اوہنے بالاں نال کھیڈدے ہویاں کسے دے گھر تر جانا تے زنانیاں نے کہنا، "ہائے، ہائے نی ایہہ رالاں والا کتھوں آ گیا؟ میرا تے سبھ کجھ کھاہدا پیتا باہر آؤن نوں پھردا اے۔"

ایہناں گلاں دا منظور نوں وی پتہ سی تے اوہدے ماں پیو نوں وی۔ اوہدے ماں پیو اوہدیاں رالاں تے گڈاں لئی بڑے ڈاکٹراں، حکیماں تے پیراں فقیراں کول بھجے پر رالاں تے گڈاں اوتھے ہی رہیاں۔ منظور اک پرنے جہے نال آپنا منہ لکائی رکھنا تے سارا دن ایسے نال ہی گڈاں وی صاف کردے رہنا۔ انج منظور وچ ہور کوئی روگ نہیں سی۔ اوہ پڑھائی وچ چنگا، سیانا تے تمیز والا سی تے ہر نکے وڈے نوں جی کر کے بلاؤندا سی۔ صادق کجھ ورھے تے رنڈیپا کٹیا تے فیر اوہدی ہمت جواب دے گئی تے اوہنے برادری دی اک رنڈی زنانی نال نکاح کر لیا۔ ایس زنانی دے تن پچھلگ بال سن۔ اوہناں دا ویہڑا بالاں نال بھر گیا۔ ایہناں بالاں جد رل کے کھیڈنا تے سبھ نے منظور نوں چھیڑنا۔ سکینہ بھاویں اوہنوں چھیڑدی نہیں سی پر اوہدے ول ہمیش نک چاڑھ کے دیکھدی سی۔ ایہہ بال کھیڈدے کھیڈدے جوان ہو گئے تے اوہناں دے ویاہ دی گل تر پئی۔ اک دن دوہویں بھرا رل کے بیٹھے تے حاکم علی دی زنانی صادق نوں آکھیا، "بھائیا توں بھاویں ناراض ہو پر میں تیری وڈی دھی نہیں لینی پر بگو میری اے۔" صادق آپنی وڈی دھی دا پھڑ کے آپنی زنانی دے پچھلگ پتر نال ویاہ کر چھڈیا۔ منظور حالے پڑھدا پیا سی۔ اوہنے دس پاس کیتیاں تے ماسٹر لگ گیا۔ ہن راہ صاف سی۔ اوہدے ویاہ دی تیاری شروع ہو گئی۔ جیوں جیوں ویاہ دے دن نیڑے آؤندے سن، سکینہ نوں انج لگے جویں اوہدے وجود وچوں ساہ ست مکدا جاندا اے۔ نہ اوہدے توں کجھ کھاہدا پیتا جاوے تے نہ ہی اوہنوں نیند آوے۔ اتوں محلے دیاں کڑیاں اوہنوں آ کے چھیڑن۔ کوئی پونا لیا دیوے بئی ایہدے نال منظور دیاں رالاں تے گڈاں پونجھی رکھیں، کسے زنانی آ کے کیہا، "صادقو دی بیڑی ڈبی اے، اوہ گونہہ تے ڈگا اے، میں تے نکے ہوندیاں توں آپنے اکبر واسطے تینوں سوچ کے بیٹھی ساں۔ اجیہی جوڑی بننی سی کہ لوکاں کھلو کھلو کے ویکھنا سی۔" ویاہ ہو گیا تے پہلی رات ادھی راتیں اٹھ کے سکینہ الٹیاں کرن لگ پئی۔ سویرے اٹھ کے اوہدی سس سو سو گلاں بنائیاں، "بھکھی مردی نوں آ کے تخت تے بٹھایا اے، اگوں ایہدے لچھن ویکھو۔ چناں ورگا میرا پتر اے تے ایس ہسن پری نوں گونہہ لگدا اے۔ سارا جہان رشتے لے کے میرے بوہے تے ڈھکنا سی، میں کرما ماری ایہنوں گھر دی دھی سمجھ کے ڈولی پا آندا۔ اگوں ایہہ جہان نوں تماشہ دکھاؤندی پئی اے۔"

منظور آپنی تھاں تے پریشان سی، اوہنوں سمجھ نہیں سی لگدی کہ اوہنے کیہ غلطی کیتی اے۔ اوہنے سوچیا کہ ہر بندے نوں رب بناؤندا اے، کسے دے وس وچ تے نہیں ہوندا کہ اوہ کیویں بن کے جمے۔ رب تے سبھ نوں اکو طرحاں دا بناؤندا اے، اگوں بندے بہہ کے اوہنوں آپنی مرضی دا بنا لیندے نے۔ کالے رنگ وچ کیہ بھیڑ اے تے چٹے رنگ وچ کیہ خوبی اے۔ اُچا نک کیوں سوہنا اے تے پھینا نک کیوں بدصورت اے۔ چنھیاں اکھاں نوں کیہڑا گونہہ لگا اے تے موٹیاں اکھاں نوں کیہڑے پھمھن لگے نیں۔ موٹے بلھاں نوں کیہڑے کنڈے لگے نیں تے باریک باریک ہوٹھاں نال کیہڑے پھل ٹنگے نیں۔ ہر بندہ جد آپنے بال ول ویکھدا اے تے اوہنوں اوہ سوہنا لگدا اے پر جد ایہو بال کسے ہور دے گھر جمے تے اوہنوں اوہ بدصورت لگدا اے۔ ہر بندہ حسن دے کھوبھے وچ پھسیا اے۔ اوہ آپنی مرضی نال تے دیکھ ہی نہیں سکدا۔ اوہنوں حکم ملدا اے ایہنوں خوبصورت ویکھ تے اوہ ویکھدا اے۔ اوہنوں حکم ملدا ایہنوں بدصورت ویکھ تے اوہ ویکھدا اے۔

منظور دے جو وی وس وچ سی، اوہنے سارا زور لا کے سکینہ نوں خوش کرن دی کوشش کیتی۔ گل گل تے اوہدی خوشامد تے اوہدے حسن دی تعریف کیتی پر جیوں ہی سکینہ اوہنوں ویکھنا، اوہنے الٹیاں کرن لگ پینا۔ سکینہ ایہہ سبھ کجھ ویکھدی سی تے کئی وار اوہنے آپنے من نوں سمجھاؤن دی کوشش وی کیتی پر اک تے اوہدا آپنیاں الٹیاں تے وس نہیں سی چلدا تے دوجا روز لوکی آ کے منظور دیاں رالاں تے گڈاں دیاں گلاں کردے۔ ایسے بھنبل بھوسے وچ ویلا لنگھدا گیا تے سکینہ دے گھر اک منڈا ہو گیا۔ اوہنے آپنا سارا دھیان منڈے ول لاؤن دی کوشش کیتی پر رات نوں پھیر اوہو حالات، اوہو الٹیاں۔ اوہدا اک سہارا شیشہ سی جو ہر ویلے اوہدے کول ہوندا سی۔ دوناں رن کھسم نوں سمجھ نہیں سی لگدی کہ اوہ کیہ کرن۔ دوہویں آپنی آپنی جگہ تے مظلوم سن۔ منظور نے اک دن سکینہ نال صلاح کر کے آپنی بدلی کتے ہور تھاں کروا لئی۔ اوہدا خیال سی کہ تھاں بدلن نال ہو سکدا اے حالات کجھ بہتر ہو جان۔ اوہناں دے حالات روٹی ٹک ولوں تے بہتر ہو گئے پر اوہناں وچکار فاصلہ اوہی رہیا۔

ویلا لنگھدا گیا۔ اک دن سکینہ گھر وچ اکلی سی تے دوپہریں کسے اوہناں دا بوہا کھڑکایا۔ اوہنے جا کے بوہا کھولیا تے اگے اک اچا لما، گورا چٹا بندہ سوٹ ٹائی نال کھلوتا سی۔ اوہنے اک اٹیچی کیس پھڑیا ہویا سی۔ پتہ لگا کہ اوہ اوہناں دا نیڑے دا اک رشتے دار سی جو ولیت وچ رہندا سی۔ ایہہ آپنے نال سکینہ لئی بہت سارے تحفے تے کپڑے لے کے آیا سی۔ ایہہ آپنے سوٹاں بوٹاں، پیسیاں تے خوبصورتی توں وکھ گلاں دا جادوگر وی سی۔ بندیاں توں وکھ زنانیاں نوں آپنے ول کھچن دی اوہدے کول گدڑ سنگھی سی۔ تھوڑے دناں وچ ہی سارے محلے دیاں کڑیاں تے زنانیاں اوہدے دوآلے مکھیاں وانگوں اکٹھیاں ہو گئیاں تے اوہدے نال اکھ مٹکا کرن لگ پئیاں۔ پر اوہ اوہناں نال ہاسے مذاق توں اگانھ نہیں سی ودھدا۔ سکینہ نوں لگا کہ جد اوہ اوہدے ول ویکھدا اے تے اوہدیاں اکھاں وچ اک خاص طرحاں دا سنیہا ہوندا اے۔ کجھ دن تے سکینہ ایس نوں آپنا وہم سمجھیا پر ہولی ہولی ایہہ بندہ آنے بہانے اوہدے نیڑے ہون لگ پیا۔ کدے اوہنے سکینہ دے حُسن نوں سلاہنا، کدے آنے بہانے سکینا دا ہتھ پھڑ لینا تے کدے اوہدیاں گلھاں نوں ہتھ لا لینا۔ سکینہ نوں سمجھ لگ گئی سی پر اوہنوں ایہہ سمجھ نہیں سی لگی کہ اوہ کرے کیہ۔ اک پاسے اک بال دی ماں، چاچے دے پتر نال ویاہی ہوئی، برادری تے شریکاں نال بھریا پنڈ۔ دوجے پاسے اک نویں دنیا دا بوہا، اک بندہ اوہنوں سوہنی کہندا تے اوہدے اندر تتلیاں جہیاں اڈن لگ پیندیاں۔ اک اجیہا بندہ جہدے اوہنے ساری زندگی سپنے دیکھے سن، اوہ پگھر گئی۔ اوہنوں انج لگا جویں کوئی شہزادہ اوہنوں کسے قلعے دے قیدخانے توں کڈھ کے لے تریا ہووے۔ اک نویں جیون دا سواد، اک نشہ جیہا۔ سکینہ اک غلام وانگ اوہدی سیوا کردی تے اوہنوں سواد آؤندا۔ سکینہ دے گھر اوہ کئی دن رہیا تے جاندی واری منظور نوں منا کے سکینہ نوں آپنے نال لے گیا۔ ایہہ بندہ ویاہیا ہویا سی تے ایہدے بال بچے ولیت رہندے سن پر اوہدا آپنے پنڈ وچ آپنا گھر وی سی۔ سکینہ اوہدے گھر کئی ہفتے رہی۔ مڑ کے آئی تے اوہدا جی نہ لگے۔ کجھ ہفتیاں مگروں ایہہ بندہ مڑ سکینہ دے گھر آ گیا۔ کجھ دن رہیا تے فیر سکینہ نوں نال لے گیا۔ اوہدیاں چھٹیاں مک گیا تے ولیت واپس مڑ گیا۔ سکینہ اڈیک دی اگ وچ سڑن لگ پئی۔ سال مگروں اوہ بندہ فیر آ گیا۔ فیر اوہو ڈرامہ۔ کدے اوہ سکینہ دے گھر تے کدے سکینہ اوہدے گھر۔ کئی ورھے ایہو ڈرامہ چلدا رہیا۔ فیر آسے پاسے گلاں ہون لگ پئیاں۔ اوہناں وی سن لئیاں تے اوہناں ڈر کے لوکاں ساہمنے میل ملاپ گھٹا دتا۔ پر لُک چھپ ملدے رہے۔

اوہناں دی ایہہ لکن میٹی کئی سال چلدی رہی۔ اک وار اوہ پاکستان آیا ہویا سی، پچھوں اوہدی زنانی مر گئی۔ اوہ کجھ دناں لئی ولیت واپس گیا تے فیر چھیتی مڑ کے آ گیا۔ سکینہ بہانے نال اوہدے پنڈ ہرکھ وکھالے لئی گئی تے اوتھے رس کے بہہ گئی تے فیر کھلی ڈلھی اوہدے نال وسن لگ پئی۔ ایس بندے سکینہ نوں کہیا کہ اوہ طلاق لے لوے تے اوہ ویاہ کر لین گے۔ پر ویاہ دا سن کے سکینہ نوں انج لگا جویں اوہدے کپڑیاں وچ اوہدی تھاں منظور آ کے وڑ گیا ہووے تے اوہدا شیشہ ٹٹ کے کرچی کرچی ہو گیا ہووے تے اوہنے نانہہ کر دتی۔ اوس بندے دے وس وچ جو وی سی اوہنے کیتا۔ پیار دے واسطے پائے، رویا تے اوہنوں لالچ دتے، دھمکیاں دتیاں پر اوہ آپنی گل تے اڑی رہی۔ ہن نہ تے اوہ اوہدے نال ویاہ لئی تیار سی تے نہ ہی آپنے گھر والے کول جاندی سی۔ برادری وچ رولا پے گیا، شریکاں گلاں بنائیاں، پرھے پنچائتاں ہوئیاں تے سکینہ نوں واپس آؤنا پے گیا۔ اوہ واپس تے آ گئی پر رن کھسم دی بول چال بند ہو گئی۔ ہن بہت ورھے پہلاں سکینہ دا ایہہ عاشق دل دے دورے نال مر وی چکیا، ہن تک اوہدیاں قبر وچ ہڈیاں وی گل گئیاں ہون گیاں، اوہناں دا منڈا جوان ہو کے ویاہیا گیا تے اوہدے اگوں پنج بچے وی ہو گئے نیں۔ دوہویں بندے سٹھ وی ٹپ گئے نیں پر حالے تیک اک دوجے نال گل نہیں کردے۔

Sanjha punjab 21-a ویاہ کار نال

ویاہ کار نال

نکے ہوندیاں وڈ وڈیریاں عورتاں دعا دیندیاں ہندیاں سن "شالا! تینوں تتی واء وی نہ لگے۔" اسیں جو لوک سکینڈے نیویا وچ رہندے آں، کئی وار بہہ کے آپنیاں وڈ وڈیریاں دی دعا تے ہسدے آں جے ایہناں اجیہی دعا دتی تے ہن تتی واء تے لگنی دور دی گل رہ گئی، ایتھے تے ایہہ واء مل لینی پیندی اے۔ پنجاب و چ ہر سکھ تے آرام ٹھنڈ نال جوڑ دتا جاندا اے۔ جویں ٹھنڈ پا دتی او۔ جاں پھیر ماواں آپنا ڈھڈ ننگا کر کے نکے بالاں نوں جپھی پاؤندیاں نے تے ایہنوں ٹھنڈی پاؤنی کہندے نیں۔ ایس توں وکھ پنجابی کلچر وچ ٹھنڈ نال جڑے اینے لفظ لبھن گے جیہناں نال پوری اک ڈکشنری بن جاوے۔

سکینڈے نیویا وچ ایہہ اکھان تے مثالاں پٹھیاں نیں۔ ایتھے ٹھنڈ عذاب ہے، ایتھوں دی دوزخ وی ٹھنڈی تے برفیلی اے۔ جے کوئی وڈ وڈیری ایتھے تتی واء نہ لگن والی دعا دیوے گی تے اوہ ایتھے بد دعا لگے گی۔ ایتھے تتی واء مصیبت نہیں سگوں اک نعمت ہے۔ ایہہ نعمت سال وچ کجھ دن تاں رب ولوں مفت ملدی اے تے باقی دے دن مل لینی پیندی اے۔ مُل دیاں ایہناں نعمتاں وچوں اک ساونا باتھ اے۔ ساونا باتھ اصل و چ ساونا باتھ نہیں اے سگوں اک اجیہا کمرہ اے جو لگ بھگ تندور ورگا تتا ہوندا اے تے بندے ایس کمرے و چ ننگ دھڑنگ ہو کے بہندے نیں۔ اکثر کھاندے پیندے بندیاں دے آپنے گھراں وچ ایہہ بنیا ہوندا اے پر ہر شہر وچ ایہہ سرکاری تے پرائیویٹ وی ہوندا اے۔ جیہناں بندیاں دے گھر ایہہ ہوندا اے، اوہ وی کسے پبلک ساونا باتھ و چ بہہ کے خوش ہوندے نیں۔ اوہدی وجہ ایہہ نہیں اے کہ ایہناں پبلک ساونا باتھاں نوں کوئی پھمن لگے ہوندے نیں سگوں ایہدی وجہ بندیاں دا ساتھ ہے۔ سویڈن وچ بہتے سارے بندے ایس باتھ دے ایس حد تک عادی ہو جاندے نیں کہ اوہناں نوں ایہدا نشئی آکھیا جا سکدا اے۔ ایہناں نشایاں وچوں اک میں وی آن۔ میں ہفتے وچ دو چار واری ایتھے نہ جاواں تے مینوں اچوی جیہی لگی رہندی اے۔ ایس عملی برادری چوں اک بندے دا ناں جانے ہے۔ ایہہ ٥٠ اک سالاں دا سویڈش گورا اے تے کم ولوں ترکھان اے۔ اک وڈی سویڈش کمپنی وچ نوکر اے۔ ایہہ کمپنی لکڑی دا فرش لاؤن وچ مشہور اے۔

جانے جوانی وچ ملاح سی۔ اوہنے بہت سارے سال کئی جہازاں تے کم کیتا تے تنخواہ دے نال نال دنیا دے گھٹوگھٹ ٦٠ ملک وی دیکھ لئے۔ ایہناں ملکاں دی سیر اوہنوں کہانیاں دا پورا خزانہ دتا۔ گھاٹ گھاٹ دے پانی نال نہ صرف اوس دے ویکھن دا زاویہ کھلا ہو گیا سگوں اوہ آپ وی کھل گیا۔ اکثر سویڈش گورے بندیاں وانگ چپ تے بند نہیں ایں۔ جد اوہ ساونا باتھ آؤندا اے تے رونق لا دیندا اے۔ دنیا بھر دے چٹکلیاں توں وکھ اوہدے کول نویاں توں نویاں کہانیاں ہوندیاں نیں۔ ایتھے بیٹھے گوریاں چوں کجھ اوہدے ساتھ نال خوش ہوندے نیں تے کجھ اوہدے توں بے حد سڑدے نیں۔ ایہہ ایرکھا مارے گورے اوہنوں گپی، فضول تے گھٹیا بندہ سمجھدے نیں۔ اوہدے چٹکلے سن کے نہ تے ہسدے نیں تے نہ ہی کوئی ہور گل کردے نیں۔ اوہ سخت محنتی، ایماندار تے آپنے کم دا ماہر اے۔ جد اوہ آپنی کمپنی ولوں کدھرے کم کرن جاندا اے تاں بہت سارے مستریاں دے الٹ آپنا کم متھے ویلے وچ مکاؤندا اے۔ جے اوہ کسے کول پرائیویٹ کم کرن جاندا اے تے ہرگز ہرگز لالچی نہیں ہوندا۔ جائز دہاڑی لیندا اے، کاہلا کم کردا اے۔ اوہدے کم دی کوالٹی دیکھ کے بندے عش عش کردے نیں۔

جوانی وچ جد اوہنوں ملاحی راہیں دیس دیس دی مٹی چھاندیاں بہت سارے ورھے ہو گئے تے اک وار سویڈن چھٹیاں تے آیا تے ایتھے اوہدی ملنی اک سویڈش زنانی نال ہو گئی۔ ایہہ زنانی چھٹڑ سی تے نال اوہدے دو نیانے وی سن۔ ایہہ جانے توں گھٹوگھٹ ١٥ سال وڈی سی۔ اوہنوں ایس زنانی دی خورے کیہڑی ادا پسند آئی کہ اوہ ایہدے عشق دے کلاوے وچ آ گیا۔ عشق اجیہی طاقت اے جو بندے نوں لما پا دیندی ہے، بندے دیاں واگاں ایہدے ہتھ وچ آ جاندیاں نیں تے اوہ آپنی مرضی، آپنیاں سوچاں تے منصوبیاں نوں اک پاسے رکھ کے عشق دے اشارے تے نچن لگ پیندا اے۔ عشق نے اوہدیاں سمندر چوں جڑھاں پٹ کے زمین وچ لا دتیاں تے اوہ ملاحی نوں بائے بائے آکھ کے کوئی ہور کم لبھن لگ پیا۔ ملاحی توں ترکھانے تیک دا سفر اوہنے کیویں کیتا، ایہدا مینوں علم نہیں ایں۔ بہرحال ایس کم راہیں اوہدی روٹی چنگی بنن لگ پئی۔ ایہہ زنانی وی کدھرے نوکر سی۔ دوہاں دیاں تنخواہاں ملا کے چنگے بھلے پیسے بن جاندے سن تے اوہناں اک گھر لے لیا۔ ایہہ گھر آبادی توں تھوڑا جیہا دور سی۔ اتوں ایہدی حالت وی بہتی چنگی نہیں سی۔ نہ تے ایتھے سرکاری پانی ملدا سی تے نہ ہی گندے پانی دے نکلن دا پربندھ سی۔ جانے لنگوٹا کس کے ایس گھر دے دوالے ہو گیا تے اک اک کر کے ایہدے مسئلے حل کرن لگ پیا۔ نوکری مگروں اوہنوں جو وی وہلا ویلا لبھنا اوہنے ایہدی مرمت تے لا دینا۔ اوہنوں ایس کم وچ سواد آؤندا سی۔ پہلی گل تے ایہہ کہ ایہہ گھر اوہدا آپنا سی تے دوجی وجہ ایہہ سی کہ ایس گھر دے نال کئی ایکڑ تھاں سی۔ نال تھوڑی جیہی وِتھ تے سمندر لگدا سی۔ جانے جاندا سی کہ کل نوں جدوں ایہہ علا قہ آباد ہو جاوے گا تے سرکار نوں ایتھے ساریاں شہری سوکھتاں دا پربندھ کرنا پوے گا تے اج دا ایہہ کھنڈر کل سونے دے بھاء وکے گا۔

جانے لئی ایہہ سبھ کچھ اک سپنے وانگ سی۔ پر وچ وچ اک ڈراؤنا سپنا وی آ جاندا سی۔ تے ایہہ سی اوہدی زنانی دے داج وچ آئے بال۔ اک تے ایہہ بال وگڑے ہوئے سن، دوجے اوہناں دے پیو نال جانے دی زنانی دا جھگڑا چل رہیا سی۔ ایہہ بال تے جھگڑے اوہدی زنانی دا سارا ویلا لے جاندے سن تے جانے نوں ایس زنانی دا پیار جھونگے وچ ملدا سی۔ ایہناں مسئلیاں وچ جانے پہلے تے آپنی زنانی دا ہتھ ونڈاؤن دی کوشش کیتی پر جد اوہنوں ایہہ پتہ لگا کہ ایہناں دا کوئی پتال ہی نہیں، اوہ پچھانہہ ہٹن لگ پیا۔ اوہدی ایہہ گل اوہدی زنانی نوں چنگی نہ لگی کیونجے اوہ ایہہ سمجھدی سی کہ ایہناں بالاں تے جھگڑیاں دا اوہ بھائیوال اے۔ پر اوہ آپنی تھاں تے سچا سی تے اوہنے ایہہ ویاہ پیار تے خوشی لئی کیتا سی، لڑائیاں، جھگڑیاں تے مصیبتاں لئی نہیں۔ اوہدی زنانی تے پہلے جھگڑے آپنے بالاں تے پہلے گھر والے نال سن پر ہن ایہہ جانے دے وی گل پے گئے۔ اوہنے ایہناں توں جان چھڈاؤن لئی گھروں باہر رہنا شروع کر دتا۔ باہر رہن دا بہانہ پیدا کرن لئی اوہنے اوورٹائم تے پرائیویٹ کرنا شروع کر دتا۔ شام نوں کویلے گھر آؤنا تے کجھ چر بوتل نال شغل میلہ کر کے سوں جانا۔ آپنی زنانی دا منہ بند کرن لئی اوہنے اوورٹائم تے کالے کم راہیں کمائے پیسیاں دا ڈھیر اوہدے ساہمنے لا دینا۔

کجھ سال ایہہ سلسلہ انج ہی چلیا تے اوہدی زنانی نوں انج لگا کہ جویں اوہ اوہدے کولوں بھجن دے راہ لبھ رہیا اے۔ اوہنوں قابو کرن لئی اوہ حاملہ ہو گئی۔ بچہ جمیا تے جانے نوں انج لگیا جویں کہ ایس بچے راہیں اوہ ایس گھر دا دوبارہ ممبر بن گیا ہووے۔ پر ایہہ اوہدی غلط فہمی سی۔ مالی ذمہ واریاں دے نال نال اوہدے تے گھر تے بالاں دیاں ذمہ واریاں دا بھار ودھ گیا۔ ایس توں وکھ اوہدی زنانی دیاں گاہلاں تے جھاڑاں دا زور وی ودھن لگ پیا۔ اوہنوں انج لگدا سی جویں کہ ساری دنیا دے ہر مسئلے دا ذمہ وار اوہ ہے۔ اوہنے ایہدا حل ایہہ لبھیا کہ اوہ اک کنوں سُنندا تے دوجے کنوں کڈھ دیندا سی۔ جد کدے اوہ بھجن دا سوچدا تے اوہدا بال اوہدے ساہمنے آ کے کھلو جاندا۔ اوہنے اک اک دن گن کے گزارنا شروع کر دتا پئی کدوں اوہدا ایہہ بال ١٨ سال دا ہووےگا تے اوہدی ذمہ واری مکے گی۔ تے اوہنوں ایس عذاب توں نجات ملے گی۔

آخرکار پچھلے سال ایہہ موقع آ گیا۔ بہتے سویڈش نوجوان ١٨ سال دے ہوندیاں ہی ماپیاں نوں رب راکھا کہہ جاندے نیں۔ جانے دا پتر وی ١٨ دا ہو کے گھر چھڈ گیا۔ اوہ گیا تے جانے وی سامان بنھن لگ پیا۔ ایہہ دیکھ کے اوہدی زنانی بھجی آئی، روئی تے آ کے واسطے پائے۔ نالے اوہنوں قائل کرن لئی آکھن لگی ہن گھر ویچن لئی بھیڑا ویلا اے، جائیداد دیاں قیمتاں ڈگ کے تیجا حصہ رہ گئیاں نیں۔ اج ویچن نال تے سانوں مول وی نہیں ملے گا۔ کجھ چر ٹھہر جا، قیمتاں ودھیاں تے ویچ کے تر جاویں۔ جانے لئی اوہدی آزادی تے سکون پیسیاں توں ودھ مُل دے سن۔ اوہ گھاٹے وچ گھر ویچ کے تر گیا۔ زنانی دا ناں سن کے کناں نوں ہتھ لاؤندا اے تے کہندا اے، "نہ ایس جنم وچ کوئی زنانی اوہدے نیڑے آوے گی تے نہ ای اگلے جنم وچ۔" اوہنے پچھلے دنیں اک پرانی امریکی اینٹیک کار لے لئی اے تے آپنا سارا ویلا ایس نوں بناؤن سوارن تے لا دیندا اے۔ کہندے اوہدا ویاہ ایس کار نال ہو گیا اے۔ نہ ایہہ لڑدی اے، نہ روندی اے، نہ بلیک میل کردی اے تے نہ ای ایہدے کوئی وگڑے ہوئے پچھلگ بال نیں۔