سرنگی دا مزار

سرنگی دا مزار

روڑا ست پشتیا مراثی سی۔ بھلے ویلیاں وچ اوہدے وڈ وڈیرے خان صاحب، میر صاحب تے قریشی صاحب سداؤندے سن۔ روڑا جدوں روں وچ ہوندا سی، تاں آپنے بزرگاں دیاں کہانیاں سناؤندا سی۔ ایہناں کہانیاں وچ سیال نواباں دی کہانی اوہدی من پسند سی۔ ایہہ ست پشتیئے نواب سن۔ کہندے نیں ایہناں نوں اکبر بادشاہ اینی جاگیر بخشی جو ایہناں ست دن گھوڑا بھجا کے ولی سی۔ جتھوں جتھوں گھوڑا لنگھدا گیا، اوہدے کھریاں تے نواب دے نوکر چاکر نشانیاں لاؤندے گئے۔ انج نواب دی جاگیر دی حد بن گئی۔ ایہہ سیال سخی تے ہے ہی سن، پر ایہناں دا اک وڈا گن سرتال دی سمجھ تے ایہدے نال عشق سی۔ ایہناں دے دربار وچ کئی پکے گویئے تے ہوندے ہی سن پر ایہہ ہر سال گاؤن دا اک مقابلہ وی کرواؤندے سن جیہدے و چ پورے ہندوستان توں منے پرمنے گویئے آ کے حصہ لیندے سن۔ ایسے طرحاں دے اک مقابلے دا اعلان ہویا۔ اوس ویلے اﷲ بخشے ساڈے پڑدادا جی آپنے علاقے دے منے پرمنے گویئے سن۔ جدوں گاؤندے سن تے پکھو آپنی اڈاری بھل جاندے سن۔ آٹا گنھدیاں زنانیاں دے ہتھ آٹا گنھنوں کھلو جاندے سن۔ رب نے اوہناں نوں آواز تے دتی ہی سی، پر سرتال وی اوہناں دے سریر وچ گنھے ہوئے سن۔ تن سال دی عمر توں اوہناں آپنے پیو کول بہہ کے ریاض کرنا شروع کیتا تے فیر ریاض ہی اوہناں دا سبھ کجھ سی۔ اوہناں تردیاں جاندیاں وی ریاض کرنا۔ مقابلے دی خبر اوہناں کول پہنچی تے اﷲ بخشے ساڈی پڑدادی نے اوہناں نوں وی مقابلے و چ جان لئی کہیا۔ اوہدی گل سن کے پڑدادے ہوراں آکھیا، "بھلیئے لوکے اوتھے بڑے بڑے اچے گھرانیاں دے منے پرمنے گویئے آئے ہونے نیں، میں کیہڑے باغ دی مولی ہاں۔"

"تسیں زیلدار ہوراں نوں آکھو، اوہ تہانوں سفارشی چٹھی لکھ دین گے، " ساڈی پڑدادی حل کڈھیا۔

کہندے نیں زیلدار مہاں سنگھ دے وڈکیاں دی آپنی مسل سی پر ویلے دے لنگھن نال ایہہ مسل راجا رنجیت سنگھ دے راج توں سنگڑدی سنگڑدی انگریزاں دے راج تیک صرف زیلداری ای رہ گئی۔ زیلدار مہاں سنگھ پڑدادا جی دی گائکی دا شوقین سی تے اوہناں نوں مہینے وچ اک وار بلا کے ضرور سندا سی۔ خیر، زیلدار صاحب چٹھی لکھ دتی تے نواب صاحب پڑدادا حضور نوں مقابلے دی لسٹ وچ پا لیا۔ مقابلہ فجر دی نماز مگروں شروع ہویا تے سارا دن چلدا رہیا۔ شام ہوئی تے کافوری موم بتیاں جل پئیاں۔ محل وچ ہر پاسے جگمگ ہون لگ پئی۔ بوتلاں کھل گئیاں، جام اک دوجے نال ٹھہکن لگ پئے تے پڑدادا جی دی واری آ گئی۔ اوہناں راگ مالکونس چھوہیا۔ ریاض کر کر کے کندن تے بنے ہوئے سن نالے مالکونس تے ساڈے گھر دا راگ سی ساڈے وڈ وڈیرے مالکونسئیے سداندے سن ،حالے اوہناں الاپ دے کجھ ہی سر لائے سن جے نواب واہ واہ کر کے کملا ہو گیا۔ پڑدادے ہوراں سینے وچوں کڈھ کے آروہی دا پنجواں سر لایا تے نواب تڑف کے آپنے تخت توں اٹھ کھلوتا تے اوہناں دے ساہمنے آ کے کھلو گیا۔ آپنے گل چوں سچے موتیاں دا ہار لاہ کے اوہناں دے قدماں وچ دھر دتا۔ اوہدے مگروں اوہنے سارا راگ پڑدادا جی دے ساہمنے بہہ کے سنیاں۔ اوہ گھر مڑے تے سچے موتیاں دے ہار توں وکھ نواب اوہناں نوں مجھاں گھوڑیاں تے جنساں دے گڈے بھر کے دتے۔ ساری زندگی لئی وظیفہ لا دتا۔ نال کوئی اوکھا جہیا خطاب وی دتا۔ سارے پنجاب وچ اوہناں دی بلے بلے ہو گئی تے دوجے نواباں دے درباراں توں سدیاں دی لائن لگ گئی۔ مایہ مینہہ وانگوں وسی تے اوہ آپ وی نواب بن گئے۔

روٹی جد لوڑ توں بہتی آ گئی تے اوہناں دا پتر تے میرا دادا سوہل پسند ہو گیا۔ نہ کوئی سراں نال بہتا جوڑ تے نہ ای ریاض ول دھیان۔ چٹے کپڑے پا کے تے عطر پھلیل لا کے اوہنے گلیاں وچ پھر چھڈنا، نال دارو لا لیا۔ اتوں زنانیاں چمبڑ گئیاں۔ پیو دے مرن مگروں اوہنے اوہناں دا کھٹیا وٹیا ویچ وٹا کے زندگی گزاری۔ جدوں میرے پیو دی واری آئی تے جھگا چوڑ ہو چکیا سی۔ نہ تے اوہ کوئی ڈھنگ دا گاؤن وجاؤن والا سی تے نہ ہی دادے دی کمائی وچوں بہت کجھ باقی بچیا سی۔ اتوں جاگیراں ونڈ ونڈا کے مربیاں تے آ گئیاں سن۔ درباراں دی تھاں تے ڈیرے تے بیٹھکاں آ گئیاں۔ ہن اوہدا گزارا خوشی دے موقعیاں تے ودھائیاں دے کے بخشیش لین، نالے رشتے کرواؤن لئی پنڈاں وچ ایدھر اودھر بَھج نس کر کے کجھ انعام کرام لین راہیں چلدا سی۔ کدے کدے جد اوہنوں بہتی ٹوٹ آؤنی تے او ہنے بیٹھکاں ڈیریاں تے جا کے زمینداراں نوں چٹکلے سنا کے ہساؤنا تے اوہناں خوش ہو کے اوہنوں دانہ پھکا دے دینا۔ ایس توں وکھ کجھ زمیندار آپنے پیو دادے دی پرانی ریت نبھاؤن لئی دوجے کمیاں وانگ حالے وی ہاڑی ساؤنی وچ اوہنوں سیپ دے دانے دے دیندے سن۔ کدے کدار روڑے دی ماں زمیندارں دی زمین تے کپاہ چگن تر جانا تے کجھ بھانجی بنا لیاؤنی جیہنوں ویچ کے اوہناں لون تیل لے لینا۔
روڑے دی واری آئی تے مراثیاں دا میلہ اجڑ چکیا سی۔ اک تے رب اوہنوں آواز چنگی نہیں سی دتی۔ اوہ گاؤندا کھیہہ، دوجا ہن مراثیاں نوں سندا کون سی۔ سنگیت لئی پہلے گراموفون آ گیا۔ لوکاں دا دل کرنا تے اوہناں مشین تے توا چاڑھ کے کول بہہ کے سنن لگ پینا۔ اُتوں فلماں بن گئیاں، پنڈ پنڈ آ کے کچیاں ٹاکیاں لگن لگ پئیاں سن۔ جے کسے نوں جیوندے بندیاں نوں گاؤندیاں سنن جاں بھنڈاں دیاں گلاں سن کے ہسن دا شوق ہونا تے اوہناں دوانی دی ٹکٹ لے لینی تے جا کے کسے تھئیٹر کمپنی وچ جا بہنا۔ ایہدے مگروں ریڈیو آ گیا۔

جدی پشتی جاگیرداراں دیاں زمیناں ونڈیندیاں ونڈیندیاں مربیاں توں کلیاں تے آ گئیاں۔ شادیاں، ویاہاں اتے پتراں دے جمن تے لوکاں دی کمیاں لئی سخاوت گھٹ گئی۔ نالے مراثی دی سیپ وی مکا دتی۔ مراثی بھکھے مرن لگ پئے۔ ایہو حال روڑے دا ہویا۔ ہن روٹی کھان لئی اوہدے کول دو ہی راہ رہ گئے سن منگناں جاں فیر دیہاڑی۔ ہن مراثی تے گارے دی تگاری دو الٹ چیزاں نیں۔ مراثیاں بارے تے آکھیا جاندا اے اوہ تے سوں کے وی دوپہرے اٹھدے نے تگاری تے دور رہ گئی، منگن انج مرن برابر ہوندا اے۔ کہندے نیں منگن گئے تے مر رہے، منگن مول نہ جا۔ اک دن روڑے دے گھر روٹی پکیاں دو دن ہو گئے سن۔ گھر ویچن لئی وی کجھ نہیں سی۔ روڑے دی زنانی پرانا صندوق کھولیا تے وچوں اک پرانی ڈھولکی تے سرنگی نکلی۔ اوہ ویچن تری تے روڑا ڈھاہیں مار مار کے رو پیا تے کہن لگا، "بھلیئے لوکے ایہناں نوں نہ ویچ، ایہہ تے میرے پیو دادے دیاں نشانیاں نیں۔ ایہہ تے ساڈے خاندان دی تاریخ اے۔ ایہناں دے انگ انگ تے میرے خاندان دیاں کہانیاں لکھیاں ہوئیاں نیں، ایہناں چوں مینوں آپنے نواب پڑدادے دی خوشبو آؤندی اے۔ ایہناں وچوں ایہناں نوں آپنی چنی نال پونجھدی ہوئی مینوں میری پڑدادی دی تصویر دسدی اے۔"

روڑے دے ہنجھو سرنگی تے ڈھولکی تے ڈگ ڈگ کے مورتاں بناؤندے جاندے سن۔ ٹٹدے ساہ ۔۔۔ وڈھے ٹہن ۔۔۔ سکے دریا ۔۔۔۔

گھسی پرانی ڈھولکی تے سرنگی نوں لینا کسے کھیہہ سی۔ الٹا بڈھی مراثن نوں دکانداراں ٹچکراں کیتیاں، "مائی ایہناں نال تاں لون وی نہیں وٹایا جاندا، توں کتھے بھار چکی پھرنی ایں۔ ایہناں نوں کدھرے روڑی شوڑی تے سٹ۔"

روڑے دی زنانی سارا دن دھکے کھا کے واپس آئی تے رون ہاکی سی۔ اوہ ڈھولکی تے سرنگی نوں روڑی تے سٹن تری تے روڑے اوہنوں بانہہ توں پھڑ کے روک لیا تے آکھن لگا، "جے ایہناں دے مرن دا ویلا آ ہی گیا اے تے فیر ایہناں نوں روڑی تے کیویں سٹاں؟ لیا مینوں پھڑا۔"

اوہنے جا کے ویہڑے وچ اک ٹوآ کھٹیا تے وچ ڈھولکی تے سرنگی دب دتی تے اتے قبر ورگی اک ڈھیری بنا دتی تے اُتے بہہ کے رون لگ پیا۔ کہندے نے روڑا جد تک ایس گھر وچ رہیا اوہ دن وچ اک وار ایہناں دی قبر تے ضرور جاندا سی۔ اک دن بھکھ تے غربت دیاں فکراں وچ پھسیا گلی وچوں لنگھ رہیا سی کہ رحمت نائی اوہنوں آواز ماری، "دادا کتھے گواچی گاں وانگ تریا جاندا ایں؟"

روڑا پرت کے اوہدے کول تر گیا تے ڈکدیاں ڈکدیاں اوہدے ہنجھو نکل آئے تے اوہنے آپنے ڈھڈ توں پلہ چک دتا۔ ایہہ دیکھ کے رحمت اداس ہو گیا تے فیر روڑے نوں حوصلہ دیندیاں آکھن لگا، "دادا غریبی امیری اوہدے ہتھ وچ اے۔ ساڈے پیو دادے اکٹھے بہہ کے اک تھالی وچ کھاہدا سی۔ میں تینوں روز روٹی تے نہیں دے سکدا پر میں تیرے نال اک بھلا کر سکدا ہاں۔ میں تینوں نائیاں والا کم سکھا دیندا ہاں۔ جتھے مینوں روٹی لبھدی اے، اوتھے تینوں وی لبھدی جاوے گی۔"

روڑے کجھ سوچیا تے فیر ہاں کر دتی۔ محمد دین دی دکان توں جا کے اوہنے سوا سیر گڑ تے سوا روپیہ ادھار لیاندا تے آ کے رحمت اگے رکھ دتا تے اوہنوں استاد پھڑ لیا۔ رحمت اوہنوں پہلے کجھ دن تے وٹی اتے استرہ لاؤنا سکھایا۔ فیر اک اک ہتھیار دے مت بھید دسے۔ فیر اک دن آ کے روڑے اگے بہہ گیا تے آکھن لگا، "چل بسم اللہ کر تے میری داڑھی مُن۔"

روڑا داڑھی مندا جاندا سی تے رحمت نال نال اوہنوں دسدا جاندا سی پئی انج استرہ پھیر۔ ایتھے پٹھا استہ پھیر ایتھے سدھا استرہ چلا دوجے دن کوئی کمی کمین داڑھی منواؤن آیا تے رحمت نے روڑے نوں اگے کر دتا۔ کجھ چر مگروں جدوں روڑے دا ہتھ کجھ رواں ہو گیا تے رحمت اوہنوں زمینداراں دیاں بیٹھکاں تے داڑھی منن گھل دتا۔ لوکیں روڑے کولوں داڑھی منا کے خوش ہوندے سن کیوں جے اوہ داڑھی منن دے نال نال چٹکلے وی سناؤندا سی۔ کوئی سال کو کم سکھن مگروں اوہ پورا نائی بن گیا تے رحمت اوہنوں آپنی سیپ چوں کجھ گھر دے دتے۔ روڑا خوش سی۔ اوہدے گھر روٹی پکن لگ پئی۔ کجھ ہی ورھے لنگھے سن جے ١٩٤٧ والیاں لوٹیاں موئیاں شروع ہو گئیاں۔ روز وڈھ ٹک دیاں خبراں آؤن لگ پئیاں۔ پنڈ دے نیڑیوں لنگھدی پکی سڑک تے سٹیشن جاندے ہندواں سکھاں دے قافلے دسن لگ پئے۔ وڈھ ٹک نال لٹ مار وی شروع ہو گئی۔ روڑے دے پنڈ دا اک چودھری جو بدمعاش وی سی، لٹیرا بن گیا۔ ریلوے لائن توں دو میل تے اک نہر لنگھدی سی۔ سبھ نوں سٹیشن پہنچن لئی ایہہ نہر پار کر کے آؤنا پیندا سی۔ ایس لٹیرے چودھری بندوق لے کے نہر دے پل تے کھلو جانا تے ہندواں سکھاں نوں لٹ لینا۔ پہلے پہل تے ایہہ اکلا جاندا سی پر فیر اوہنوں جتھا بناؤن دا خیال آیا تے اوہنے پنڈ دے سارے کمیاں نوں اکٹھا کیتا تے اوہناں نوں چھویاں، کہاڑیاں پھڑا کے جتھا بنا لیا۔ اوہ روڑے کول وی آیا۔ روڑے اگے ہتھ جوڑ دتے تے آکھن لگا، "چودھری جی کل تیک ایہناں ہندواں سکھاں نال رل کے کھاہدا اے، ایہناں نال نیندر بھاجی سی، اج ایہناں نوں لٹنا مارنا اوکھا لگدا اے۔ تسیں تے جاندے او اساں تے ساری زندگی ڈھولکیاں سرنگیاں نال گزاری۔ ایہناں ہتھاں نے تے سرتال جمے نیں ہن چھویاں کہاڑیاں کیویں پھڑ لین۔ اسیں تے ایہناں دے نیڑیوں کدی نہیں لنگھے۔ ایہناں نوں دیکھ کے میرا انج موت نکل جاندا اے۔ ہن میں ایہناں نوں کیویں چک لواں۔ ساڈے خمیر وچ لوکاں نوں خوشی دینی پائی ہوندی اے۔ اسیں ایہہ خوشی دے کے خوش ہوندے آں۔ ساڈے سنگیت راہیں لوک جھولدے نیں، ساڈیاں گلاں سن کے لوک ہسدے نیں۔ ساڈیاں اکھاں جھولنا ویکھن تے ساڈے کن ہاسہ سنن لئی بنائے گئے نیں۔ سانوں تے چیکاں سنن دی جاچ ای نہیں اے۔ لوتھاں دیکھن نال تے ساڈیاں اکھاں دا نور بُجھ جاندا اے۔"

چودھری اوہدی اک نہ سنی تے بندوق سدھی کر کے آکھن لگا، " اوئے کتیا مراثیا ایہناں دناں وچ بندہ مار دتا جاں کتا مار دتا اک برابر اے۔ کسے نوں کیہ پتہ لگے گا کہ ایہہ روڑے مراثی دی لاش اے جاں کسے ہندو سکھ دی۔"

روڑا اگانھ لگ کے تر پیا پر اوہنے چھوی کہاڑی دی تھاں اک بھیڑی جیہی سوٹی پھڑ لئی۔ پل تے جا کے پچھے جیہے لک کے کھڑا ہو گیا۔ جد لٹ مار شروع ہوئی تے پیشاب کرن دے بہانے اوتھوں کھسک گیا۔ روڑے دا ہن روز دا ایہو کم بن گیا۔ اوہنے گھڑی پچھوں پیشاب کرن تر جانا۔ اوہدے کولوں زنانیاں دے کناں وچوں کھچ کے ڈنڈیاں نہیں سی لاہیاں جاندیاں۔ ایس توں وکھ لہو لہان بچے کناں نال ہندو سکھ زنانیاں ترلے کردیاں تے کیرنے پاؤندیاں نہیں سن ویکھیاں جاندیاں۔ تڑفدیاں لوتھاں دیکھ کے اوہدے سارے جثے نوں ادھرنگ جیہا ہو جاندا سی۔ گھر آ کے ساری رات اوہنوں تڑفدیاں لوتھاں، کیرنے پاؤندیاں زنانیاں، سپنیاں وچ دسدیاں سن تے اوہ چیکاں مار مار کے اٹھ کھڑا ہوندا سی۔ اک وار کسے ہندو کول کوئی صندوقڑی سی جو چودھری کھوہ کے کسے نوں پھڑائی، لٹ کے مڑے تے ایہہ صندوقڑی غائب سی۔ ساریاں روڑے دا ناں لا دتا پئی اوہ ہی گھڑی مڑی پیشاب کرن جاندا سی۔ اوہ کدھرے جا کے صندوقڑی دب آیا اے۔

روڑے بتھیریاں قسماں چکیاں پر چودھری اک نہ منی۔ اوہنے روڑے نوں چوک وچ لما پا لیا تے جتیاں مارن لگ پیا۔ روڑے دی مار کٹائی دا ایہہ سلسلہ کئی دن چالو رہا پر صندوقڑی اوہدے کول ہوندی تے اوہ دیندا۔ اک دن تنگ آ کے روڑے آپنا جلی جپا اکٹھا کیتا تے راتو رات پنڈ چھڈ کے نس گیا۔ لوکاں سویرے آ کے دیکھیا تے روڑے دا گھر خالی پیا ہویا سی تے ویہڑے وچ مٹی دی اک ڈھیری تے مزاراں اتے چاڑھن ورگی اک چادر پائی ہوئی سی۔

نارمل بندہ

نارمل بندہ
سیدآصف شاہکار

پولیس ٹام نوں عدالت وچ لے کے آئی تے اوہدا حلیہ تے سٹائل دیکھ کے سارے ججاں دے بھروٹے اتانھ چڑھ گئے تے اوہناں اک دوجے ول مسکرا کے دیکھیا۔

عدالتاں اجیہے بندے نوں پکا ملاقاتی تے جیلاں/حوالاتاں والے پکا باشندہ کہندے نیں۔ اصل وچ اجیہے بندے دی زندگی تن تھاواں وچ ونڈی ہوندی اے: پہلی تھاں ہوندی اے تھانے، حوالاتاں تے جیلاں۔ دوجی آزاد دنیا تے تیجی عدالتاں۔ ایہناں تناں تھاواں وچوں ایہناں دا سبھ توں گھٹ ویلا عدالتوں وچ تے سبھ توں ودھ ویلا تھانیاں/حوالاتاں تے جیلاں وچ لنگھدا اے۔ ایہہ سبھ کجھ اک نظام وانگ ہوندا اے۔
ایہہ بندہ جد قید کٹ کے جیل وچوں رہا ہو کے باہر آؤندا اے، تے اوس کول جیل وچ کم کرن راہیں کمائے کجھ پیسے ہوندے نیں۔ ایہہ ایہناں پیسیاں نوں بے دردی نال خرچ کردا اے۔ ایس خرچے وچ وڈا حصہ نشیاں دا ہوندا اے۔ جویں کوئی مدتاں دا بھکھا بندہ روٹی نوں دیکھ کے ہلکایا جیہا جاندا اے، ایسے طرحاں اجیہے بندے جیلوں باہر آؤندیاں سار ہی نشیاں لئی بے قابو تے ہلکے ہو جاندے نیں۔ ایہہ سبھ توں پہلاں سدھے تیر نشے دے کسے اڈے تے جان گے، اوتھوں تھبہ سارا نشہ مُل لین گے، اوہدے مگروں آپنے کسے نشئی بھائیوال نوں لبھ کے اوہدے کول ڈیرا لا دین گے۔

ایہدے ایس ٹٹے ہوئے نشئی دوست دی عید ہو جاوے گی تے اوہ فوراً آپنے دوجے ٹٹے نشئی دوستاں نوں سدا گھل دیوے گا۔ تے فیر ایتھے پارٹیاں شروع ہو جان گیاں۔ فیر ایہہ پارٹیاں اودوں تیک چالو رہن گیاں جدوں تیک ایس بندے دے پیسے نہیں مک جاندے۔ پیسے مک جان مگروں کجھ چر تے ایہدے ایہہ نشئی دوست ایدھروںاودھروں پیسے پیدا کر کے نشہ لے آؤن گے۔ جد اوہناں دی وی حد آ جاوے گی تے فیر میلہ اجڑ جاوے گا تے ایہہ بندہ آپنے دوستاں لئی بھار بن جاوے گا۔ پہلے پہل اوہ ایہنوں پیار تے شرافت نال کہن گے، "لے بئی سجناں ہن کنارہ کر۔"
جد ایہہ ڈھیٹھ ہو کے اوہناں کول بیٹھا رہوے گا تے فیر اوہ اک دن سارے دید لحاظ پاسے رکھ کے اوہنوں چک کے باہر سٹ دین گے۔
سڑک تے آؤن مگروں اوہدی اکھ اگھڑے گی تے اوہنوں کئی فکر آن کے گھیر لین گے۔ روٹی کتھوں کھانی ایں، سون لئی منجی کتھوں لبھنی ایں تے سبھ توں ودھ فکر نشے لبھن دا ہوندا اے۔ ایہناں سارے مسئلیاں دا حل اوہ چوری راہیں کڈھے گا۔ اوہ کسے دوکان توں جا کے جاں کسے بندے دی کوئی شے چوری کر لوے گا۔ ایہنوں اونے پونے ویچ کے نشہ خریدے گا تے فیر کسے ہور نشئی دوست کول جا ڈیرا لاوے گا۔ فیر اوہو پرانا ناٹک ہووےگا تے اوہ اک وار فیر سڑک تے کھلوتا ہووےگا۔
ہن کجھ وار تے اوہدی چوری لُک جاوے گی پر سو دن چور دا تے اک دن سادھ دا، اوہ پھڑیا جاوے گا۔ پولیس اوہنوں کجھ دن حوالات وچ رکھے گی، حوالات وچوں چھیتی باہر آؤن لئی تے تفتیشاں، ثبوتاں تے گواہیاں دے جھنجٹاں نوں مکاؤن لئی اوہ فوراً چوری من لوے گا۔ پولیس اوہدے تے چوری دا پرچہ کٹ کے اوہنوں چھڈ دیوے گی۔ کجھ دناں مگروں اوہ فیر تھانے بیٹھا ہووےگا۔ مطلبی دوستاں دی بے وفائی، نشے دی ٹوٹ، چوریاں، پولیس تے حوالاتاں دے چکر ہولی ہولی اوہدے وچ چڑچڑاپن تے غصہ پیدا کرن لگ پین گے تے اوہ تشدد تے اتر آوے گا۔ فیر پولیس، تھانے تے حوالاتاں۔ اوہدے کھاتے وچ مقدمیاں دی لسٹ لمی ہوندی جاوے گی تے فیر اک دن اوہ کوئی وڈا چن چاڑھے گا تے پولیس اوہنوں پھڑ کے پکا حوالات وچ بند کر دیوے گی۔ اوہنوں اودوں تیک بند رکھے گی جدوں تیک اوہدی عدالت وچ پیشی نہیں ہوندی۔

ََََ ٹام نوں پولیس ہتھکڑیاں لا کے عدالت وچ لیائی تے سارے ججاں اک دوجے ول ویکھ کے میسنا ہاسہ ہسیا : ''لوو بئی آ گیاپکا ملاقاتی۔'' اوہدے تے نکے وڈے ٩١ مقدمے بنے ہوئے سن تے ججاں ساہمنے اوہدے تے کٹے پرچیاں تے تفتیشاں دے کاغذاں دا پورا اک گڈا پیا سی۔ اوہدے پرانے ریکارڈ راہیں پتہ لگا پئی ایہہ اوہدا دسواں پھیرا سی۔ ہر پھیرے وچ اوہدے گھٹوگھٹ دس توں پندراں مقدمے پیش ہوئے سن تے ہر وار اوہنوں گھٹوگھٹ سال دی سزا ہوئی سی۔ کوئی ادھے کْو اک مقدمیاں دی سنوائی مگروں سارے ججاں گویڑ لایا پئی ٹام دے دماغ دے کل پرزے ہلے ہوئے نے تے اوہنوں گیارہویں واری جیل گھلن دا کوئی فائدہ نہیں سی کیوں کہ جیل توں چھٹن مگروں کجھ مہینیاں دی وتھ پا کے اوہنے بارویں واری فیر ایسے عدالت دے کٹہرے وچ کھلوتا ہونا اے۔

ادھے دن دی کاروائی مگروں جدوں وقفہ ہویا تے سارے ججاں رل کے صلاح کیتی کہ ٹام دا کوئی ہور حل لبھیا جاوے۔ کجھ دیر دی بحث مگروں اوہ ایس نتیجے تے پہنچے کہ ٹام نوں علاج دی لوڑ اے۔ ایہہ فیصلہ کرن مگروں ججاں سرکاری وکیل تے ٹوم دے وکیل نوں وکھرا بلا کے آپنی صلاح دسی۔ کجھ چر اگانھ پچھانہ کرن مگروں اوہ من گئے۔ ہن اگلی پوڑی سی کسے ڈاکٹر دا سرٹیفیکیٹ جو ایہہ ثبوت دیوے کہ ٹام دا دماغ واقعی تندرست نہیں اے تے اوہنوں علاج دی لوڑ اے۔ ایہدا حل وی نکل آیا، ججاں دے بینچ دے پردھان ذاتی طور تے نفسیاتی
بیماریاں لبھن دے سرکاری ڈاکٹر نوں فون کر کے بینتی کیتی کہ اوہ ایس مسئلے وچ عدالت دی مدد کرے۔ ڈاکٹر نے گل من لئی تے عدالت کولوں دو ہفتیاں دی مہلت منگی۔ سارے جج ایس گل تے خوش ہوئے کہ ڈاکٹر نے چھیتی ٹائم دے دتا سی کیوں جے عام طور تے ڈاکٹر کم دا بھار دس کے گھٹوگھٹ دو مہینیاں دا ٹائم دیندے نیں۔ ایہہ جانن مگروں عدالت نے دو ہفتیاں دی تریک پا دتی۔ اتنا چر ٹام نوں حوالات وچ ہی بیٹھے رہن دا فیصلہ دے دتا۔ ٹام نوں جد پتہ لگا تے اوہنے بڑا رولا پایا کہ اوہنوں کسے ڈاکٹری معائنے دے لوڑ نہیں۔ اوہ بالکل ٹھیک اے۔ عدالت نے اوہدی کوئی گل نہ سنی تے پولیس اوہنوں ہتھکڑیاں مار کے واپس لے گئی۔

ٹام اوہناں بندیاں وچوں سی جو سماج وچ نہ صرف بالکل اکلے نیں سگوں کسے پاسے وی فٹ نہیں ہوندے۔ ٹوم دی اک ماں تے کئی پیو سن۔ ہویا انج کہ اوہدی ماں کسے پارٹی وچ اک بندے نوں ملی۔ دوہاں نے رج کے دارو پیتا ہویا سی۔ اک دو وار رل کے نچن مگروں اوہ پارٹی چھڈ کے باہر آ گئے تے ٹیکسی لے کے ٹام دی ماں دے گھر آ گئے۔ گھر آ کے اوہناں ہور دارو پیتا تے ہوش وچ رہن دی رہندی کھوہندی کسر وی کڈھ دتی۔ اوہدے مگروں اوہناں جو کجھ کیتا اوہ کسے ہور دنیا وچ ہویا۔ ٹوم دی ماں سویرے اٹھی تے اوہدا بسترا خالی سی۔ اوہنے ایس گل دی کوئی پرواہ نہ کیتی پئی رات گئی بات گئی۔ کجھ ہفتے لنگھے تے ٹام دی ماں نوں آپنے سریر وچ اک ہور سریر بندا جاپیا۔ اوہنوں فکر لگ گئی کہ اوہدے بال دے پیو دا پتہ ہونا چاہیدا ہے۔ ہن پتہ کتھوں لگے۔ دارو دے نشے و چ انھے ہوئے دو بندیاں نوں اک دوجے دے ناں پتے پچھن تے یاد رکھن دی کتھے سرت ہوندی اے۔ اوہ اڈیکن لگ پئی کہ خورے ایہہ بندہ کدھرے آپے اوہنوں فیر ملن آوے گا۔ بندے کتھوں آؤنا سی؟

ٹام دی ماں اکلیاں ہسپتال وچ جا کے اوہنوں جم دتا۔ اوہ کجھ چر تے اکلی رہی فیر اک بندہ لبھ لیائی۔ اوہدے نال اکٹھیاں رہن لگ پئی۔ ایہہ بندہ اوہدے کول کجھ چر رہیا تے فیر آپنا سامان چک کے تر گیا۔ ایس بندے دے جان مگروں ٹام دی ماں دے گھر بندیاں دی آواجائی دی لائن لگ گئی۔ ٹام اک بندے نوں مساں پیو بنا کے ہٹدا سی کہ اک ہور پیو آ جاندا سی۔ اوہنوں نہیں سی یاد کہ اوہدے جوان ہون تک کنے پیو آئے تے تر گئے۔ جوان ہویا تے آپنے ورگے ہور بے پیوئے منڈیاں کڑیاں دے جتھے و چ رل گیا۔ اوہدا دل کیتا تے گھر آ گیا، نہ دل کیتا تے کدھرے ہور تر گیا۔ آوارہ گردی تے بے بنیادی اوہنوں دارو دے راہے پا دتا۔ دارو نال مار کٹائی وی آن کے رل گئی تے اوہ بدمعاش بن گیا۔ ہن سکول پڑھائیاں دی کیہنوں لوڑ؟ اوہدی ماں شروع شروع و چ تے اوہدا کجھ پچھا کیتا فیر ٹام کولوں اک دو وار کٹ کھا کے پچھانہ ہٹ گئی۔ انج ٹام گلیاں تے سڑکاں دا شہزادہ بن گیا۔ ایہہ شہزادگی اوہنوں دارو توں دوجے بھارے نشیاں ول لے گئی تے ٹام مار کٹائی دے نال نال دوجے جرماں دے وی راہے پے گیا۔ ہن ٹام دا ویلا ونڈیا گیا۔ کجھ چر نشے، سڑکاں، چوریاں، ڈاکے تے
مار کٹائی تے کجھ چر حوالاتاں/عدالتاں تے جیلاں۔ اوہدی زندگی اک چکر و چ تر رہی سی۔ ایسے چکر وچوں اوہنوں کڈھن لئی عدالت نے ایہہ نواں راہ سوچیا سی۔

دو ہفتے لنگھے تے اگلی تریک تے ٹام وی ہتھکڑیاں نال حاضر ہو گیا تے ڈاکٹر دا سرٹیفیکیٹ وی پہنچ گیا۔ ضروری عدالتی کاروائی مگروں جدوں وکیلاں ولوں ٹام نوں جیل گھلن دی تھاں نفسیاتی علاج لئی ہسپتال گھلن دی منگ آئی تے ٹام بھوتر کھلوتا۔ کہن لگا، "مینوں کوئی بیماری شماری نہیں اے، میں کوتر سو واری ایہناں ڈاکٹراں تے نفسیات داناں نوں مل چکیا ہاں، اوہناں کول تے کجھ وی نہیں اے۔ اوہ مینوں بیمار کہندے نیں اوہ تے آپ بیمار نیں۔ میں جیہڑے حالات وچ جمیاں پلیاں اوہناں مینوں جس طرحاں دا بناؤنا سی، میں اوسے طرحاں بنیا ہاں۔ ایہدے وچ میرا کیہ قصور اے؟ دوجے بندے جد ہور طرحاں دے حالات وچوں لنگھ کے ہور طرحاں دے بندے بن دے نیں تے کیہ اوہ وی بیمار ہوندے نیں۔ جے ہر بندہ اک طرحاں دے حالات وچوں لنگھ کے اک طرحاں دی وردی پا کے نارمل ہے، تے فیر میں نارمل بندہ کیوں نہیں؟ میں نشہ کردا ہاں، کیہ اوہ نام نہاد نارمل بندے نشہ نہیں کردے؟ میں آپنیاں لوڑاں پوریاں کرن لئی جرم کردا ہاں۔ کیہ دوجے بندے آپنیاں لوڑاں پوریاں کرن لئی جرم نہیں کردے؟ فرق صرف اینا ہے کہ جاں تے اوہناں دا جرم لک جاندا اے جاں فیر اوہناں دے جرم نوں جرم نہیں آکھیا جاندا۔ میں مار کٹائی کردا ہاں، ایتھ کون نہیں مار کٹائی کردا؟ کجھ کھلی مار کٹائی کردے نیں تے مجرم کہاؤندے نیں تے بہتے بندے گجھی مار کٹائی کردے نیں تے اوہ مجرم نہیں؟ ایتھے کہڑا بندہ ہے جو آپنے فائدیاں لئی دوجے بندیاں نوں نقصان نہیں پہنچاؤندا؟ میں جرم کردا ہاں تے ایہہ عدالتاں مینوں جیل گھل دیندیاں نیں۔ ایہہ عدالتاں کیہ نیں؟ ایہہ وی تے مجرماں دا اڈہ نیں، ایہہ وی تے سزاواں دے کے دوجیاں نوں دکھ تے تکلیفاں دیندیاں نیں۔ مینوں جیل گھل دتا جاندا اے کہ میں مجرم ہاں۔ کیہ ایہہ سارا سماج جیل نہیں اے؟ کیہ ایس جیل وچ بیٹھے بندے مجرم نہیں ہین؟ جے میں بیمار ہاں تے فیر ایہہ سارا سماج وی بیمار ہے۔ اوہدا وی نفسیاتی علاج ہونا چاہیدا اے۔ ایہنوں وی زبردستی ہسپتال داخل کرواؤنا چاہیدا ہے۔''
فیر سارے ججاں ول مونہہ کر گج کے بولیا: '' میں تے صرف کجھ چر لئی قیدی رہندا ہاں، تے فیر آزاد ہو جاندا ہاں۔ تہانوں تے عمر قید ہوئی ہوئی اے تسیں تے غلام ہو، ہمیش دے غلام۔ ''
ٹام بولدا بولدا آپنے وسوں باہر ہو گیا۔ اوہدی آواز اچی ہوندی ہوندی گاہلاں بن گئی تے پولیس اوہنوں دھگانے عدالت وچوں باہر لے گئی۔ سارے ججاں شرمندگی تے افسوس نال کہیا : '' کنا پاگل اے، اسیں اوہدے نال بھلا کرنا چاہوندے ساں، اوہنوں نارمل بندہ بناؤنا چاہندے ساں، پر اوہنوں ایہہ گل ای نہیں پجی۔ ہن کوئی ہور چارہ ہی نہیں۔''

۔۔۔۔۔تے عدالت نے اوہنوں دو سال دی سزا دے دتی۔

کوڑتن دا بْوٹا

کوڑتن دا بْوٹا
سیدآصف شاہکار

لیزا ول سبھ دیاں نظراں لگیاں ہوئیاں سن کہ دیکھو کیہ کردی اے۔ اوہنوں کالج دی پڑھائی مکایاں پورا سال ہو گیا سی تے ایہہ پورا سال اوہنے کجھ نہیں سی کیتا۔ نہ تے اگے یونیورسٹی وچ داخلہ لیا تے نہ ہی کوئی نوکری کیتی۔ سارا دن گھر وچ اکلی بیٹھی رہندی سی، کدے دل کیتا تے گھر رکھیاں بلیاں نال گھڑی دو گھڑی کھیڈ لیا جاں پھیر کمپیوٹر اگے جا بیٹھی۔ انٹرنیٹ توں وکھ باقی دنیا نال اوہدا رابطہ آپنی ماں راہیں سی جو آپنے کم توں اوہنوں دن و چ اک دو وار ٹیلیفون کر کے اوہدا حال چال پچھ لیندی سی۔ اوہدی ماں دا اوہنوں فون کرن دا اکو ہی مقصد ہوندا سی کہ اوہنوں اوہدی خیر خبر پتہ لگدی رہوے کہ اوہ جیوندی اے۔

کجھ دن پہلاں لیزا خبر سنائی اے کہ اوہنے آپنی زندگی دا اک بہت اہم فیصلہ کر لیا اے کہ اوہنے نہ تے کوئی منڈا لبھنا اے تے نہ ہی کوئی مرد کیوں جے اوہنے نہ کسے منڈے نال اکٹھے رہنا اے تے نہ ہی کسے مرد نال ویاہ کرنا اے۔ اوہنے آپنی زندگی دا اک حصے دار لبھ لیا اے تے ایہہ اک زنانی ایں جو اوہدے توں پندراں سال وڈی اے تے اوہ اوہدے نال ہی ویاہ کرے گی۔

لیزا نوں میں اودوں توں جاندا ہاں جدوں اوہ کوئی چار پنج سالاں دی سی۔ اصل وچ میری دھی تے اوہ اکو دن دی ماں (ڈے مدر) کول جاندیاں سن۔ میں اتے میری گھر والی اسیں آپنی دھی نوں دن دی ماں کول چھڈن تے لیاؤن دیاں ڈیوٹیاں ونڈیاں ہوئیاں سن۔ میں سویرے کم تے جان توں پہلاں آپنی دھی نوں دن دی ماں کول چھڈ جاندا ساں تے شام نوں میری گھر والی اوہنوں گھر لے آؤندی سی۔ ایس طرحاں میری لیزا نال لگ بھگ روز ملا قات ہو جاندی سی۔

ایس دن دی ماں کول ہور وی بال سن پر اوہ خاص سی۔ اک خاص گل تے اوہدا حلیہ سی۔ اوہ گوریاں دی گوری سی جویں ساڈے لوکاں وچ ساڈے رنگاں دیاں قسماں نے، ایسے طرحاں گوریاں وچ وی گورے رنگ دیاں قسماں ہوندیاں نیں۔ کوئی گوڑھا گورا تے کوئی پھکا گورا۔ پھکا گورا اوہ ہوندا اے جہدے رنگ اک تے بہت چٹا ہوندا اے تے دوجا اوہدے وال وی چٹے ہندے نیں۔ لیزا پھکی چٹی ہون توں وکھ بہت سُکی ہوئی سی۔ انج لگدا سی جویں اوہدیاں ہڈیاں اتے ماس دا اچھاڑ چاڑھیا ہووے۔ اوہدے حلیئے توں وی وکھ اوہدی ذات دی دوجی خاص گل اوہدا پاڈی ہونا سی۔ جد اوہ گل کردی نہ تے بالاں طرحاں توتلی بولی بولدی تے نہ ہی اوہدا گل کرن دا ڈھنگ بالاں ورگا ہوندا سی۔ اوہنے جد وی گل کرنا انج لگنا جویں کوئی وڈی بے بے گل کر رہی ہووے۔ ہر سویرے میری اوہدے نال گل بات ہوندی سی۔ جے کدے میں اوہنوں بلاؤنا بھل جانا تاں اوہنے آ کے مینوں آپ بلا لینا تے میرے کولوں میرے کم تے میری زندگی بارے گلاں پچھنیاں۔

جویں اکثر بالاں راہیں دوجے بالاں دے ماں باپ نال رابطہ ہوندا اے، ایسے طرحاں ساڈا وی لیزا دے ماں پیو نال رابطہ ہو گیا۔ اوہدی ماں اینا پوری سویڈش سی تے اوہدا پیو دان ادھا سویڈش تے ادھا فن لینڈ دا سی۔ اینا کسے دفتر وچ کم کردی سی تے دان شراب دی اک دوکان دا انچارج سی۔ دوویں بندے اک دوجے دے الٹ سن۔ اینا سرے دی گلادھڑ تے دان چپ شاہ سی۔ اینا گھروں باہر دی زندگی وچ دلچسپی لیندی سی تے دان آپنا بہتا ویلا گھر اندر گزار کے خوش ہوندا سی۔

ساڈے گھر اک دوجے دے نیڑے سن۔ ساڈے میل جول دی اک وجہ ایہہ وی سی کہ اینا انجھک زنانی سی، بہتے گوریاں وانگ کسے دے گھر جان توں پہلاں فون کر کے پچھن دی تھاں اوہ دیسی بندیاں وانگ بنا پچھے دسے ٹھاہ کر کے آ وجدی سی۔ میری بیوی نوں اوہدا ایہہ لچھن چنگا نہیں سی لگدا کیونجے اینا نہ صرف پچھے بنا آ وجدی سی سگوں آ کے جان دا ناں وی نہیں سی لیندی تے جنا چر رہندی سی نان سٹاپ بولدی رہندی سی۔ اینا تے میری بیوی دی آپس وچ بن دی وی سی۔ اوہدی اک وجہ ایہہ سی کہ اوہ دل دی بہت چنگی سی۔ جدوں کسے مدد دی لوڑ پینی تے اوہ کدے نانہہ نہیں سی کردی۔ مینوں اوہدا ایہہ کھلا ڈلھا تے دیسی ہونا پسند سی۔ ساڈا ایس خاندان نال میل جول ٹبر دی پدھر تے وی سی تے اکلا اکلا وی۔ جدوں کدے اسیں ٹبر دی پدھر تے ملنا تے اینا فوراً کمانڈ آپنے ہتھ وچ لے لینی تے ساری گل بات آپنے دوالے گھماؤنی۔ مینوں تے اوہدے گھر والے نوں اوہدی ایس عادت دا پتہ سی۔ اسیں کوئی بہانہ بنا کے اوہدے کولوں کھسک جانا تے کسے ہور تھاں تے بہہ کے گپ شپ لاؤنی۔ بھاویں میرے تے دان وچ کوئی بہتیاں گلاں سانجھیاں نہیں سن پر فیر وی اسیں اک دوجے دے ساتھ دا سواد لیندے ساں۔

لیزا نال روز سویرے دن دی ماں دے گھر ملاقات ہون توں وکھ کدے کدے ساڈا میل ساڈے گھر وی ہو جاندا سی۔ جد کدے اینا تے دان کدے اجیہی پارٹی وچ جانا ہوندا سی جتھے بالاں دی مناہی ہوندی سی، تے اوہ لیزا نوں ساڈے گھر بے بی سٹنگ لئی چھڈ جاندے سن۔ ساڈے گھر آ کے اوہدا پاڈی ہونا اک مسئلہ بن جاندا سی۔ ساڈے بالاں نوں اوہ وڈی دادی لگدی سی تے اوہنوں ساڈے بال دودھ پیندے نیانے لگدے سن۔ شروع شروع وچ ساڈے بالاں اوہدے نال کھیڈن دی کوشش کیتی تے اوہنوں نہ تے کھڈاؤنیاں نال کوئی
دلچسپی سی تے نہ ہی بالاں والیاں کھیڈاں نال۔ ساڈے بال اوہنوں کملی سمجھ کے اوہدے توں پرانہہ ہو گئے تے اوہ آپنے آپ نوں ساڈے برابر دی سمجھ کے سانوں چمبڑ گئی۔ حالے اوہ مساں کْو اٹھاں نواں سالاں دی ہوئی سی جے دان آپنی زنانی اینا نوں چھڈ کے تر گیا۔ اینا لئی اک قیامت ٹٹ پئی۔ ایہہ اک اجیہی ہونی سی جہدا اینا نوں کدے خواب خیال وی نہیں سی۔ کتھے ہر ویلے کارنامے کرن والی اوہ ہیروئین تے اوہ اوہدا پکا سلاہن والا، اوہدے ہر حکم نوں منن والا۔ اوہ کتے توں وی ودھ وفادار اوہنوں چھڈ کے کسے ہور زنانی کول چلا گیا۔

ایس صدمے دا کجھ زور گھٹیا تے اوہنے ٹھنڈے دماغ نال سوچ کے دان نوں واپس لیاؤن دی کوسش کیتی پر دان اگوں اکو رٹ لائی رکھی کہ اوہنوں تے زندگی دا سواد لین دا موقع ہی ہن پہلی وار ملیا اے۔ اخیر مایوس ہو کے اینا اوہو ہی کیتا جو وکھرے ہوئے جوڑے کردے نیں۔ پہلے اوہناں گھر دیاں چیزاں ونڈ لئیاں تے فیر گھر ویچ کے اوہدے پیسے۔ جتھوں تیک لیزا دا تعلق سی، اوہناں متھیا کہ اوہ ادھا چر ماں ول روہوے گی تے ادھا چر پیو ول۔ طلاق مگروں اینا دی زندگی دا اک نواں باب شروع ہویا تے اوہدی ذات دی اجیہی اتھل پتھل ہوئی کہ اوہ بالکل بدل گئی۔ ہاسے مذاق دی تھاں ہنجھو تے ہوکے آ گئے، کارنامیاں دیاں واراں دی تھاں ناکامیاں دے کیرنے۔ انج لگدا سی جویں ایہہ طلاق اک اجیہا سپ سی جہدے لڑن نال اوہدی ساری ذات وچ کڑتن دا زہر پھیل گیا ہووے۔ اوہدی ہر کہانی تے ہر ہڈبیتی دا اخیر آ کے دان تے مکدا سی کہ ایہہ جو کجھ ہویا اوہدی وجہ توں ہویا۔

اوہدیاں کہانیاں جیہناں دا مڈھ دان دی بے وفائی توں بجھیا سی، ایہہ کہانیاں ہن مصیبتاں تے بیماریاں دے کیرنیاں توں تُردیاں تُردیاں کڑتن تے انتقام تے آ گئیاں۔ اینا دے سارے بیلی سہیلی جو پہلے پہل اوہدے اکلے ہون تے اوہدے دکھ ونڈن لئی اوہدے تے آن کے ڈگے سن، ہن اوہدی کڑتن دے زہر تے انتقام دی اگ توں ڈر کے ہولی ہولی اوس توں پرانہہ ہوندے ہوندے دور ہو گئے۔ اینا کول اوہدی کڑتن تے انتقام دی اگ دی چکی لئی چھڑی لیزا رہ گئی سی۔ طلاق ویلے اوہناں فیصلہ کیتا سی کہ لیزا ادھا ویلا ماں کول تے ادھا ویلا پیو کول رہوے گی پر جد ایس فیصلے تے عمل کرن دی واری آئی تے اینا ڈنڈی مارنی شروع کر دتی۔ اوہنے آنے بہانی لیزا نوں دان کول جان توں روکنا شروع کر دتا۔ دان جد وی اینا نوں ٹیلیفون کرنا تے اوہنے اگوں لڑنا تے گاہلاں کڈھنیاں۔ جے کدھرے اوہنے لیزا نوں اینا کولوں لین آؤنا تے اوہ اگوں چھرے کہاڑے تیار کر کے بیٹھی ہوندی سی تے اوہنے دان دی اہی دی تہی پھیر دینی۔

دان بے عزتی تے لڑائیاں توں تنگ آ کے اینا نوں ملن توں ولاؤن لگ پیا۔ اتوں لیزا وی اوہدے نال جان توں نخرے کردی سی۔ اوہدی وجہ وی سمجھ لگدی سی کہ ہن اینا کول دان دے خلاف نفرت دا وکھالا دیکھن والا لیزا بنا کوئی ہور رہ وی نہیں سی گیا۔ اینا اک اجیہا گراموفون
بن گئی سی جہدے تے چڑھن والا ہر ریکارڈ دان دے خلاف نفرت دا سی۔ تے ایہناں ریکارڈاں نوں سنن والا صرف اکو بندہ سی تے ایہہ سی لیزا۔ سو اوہنے پیو نوں ملن توں نانہہ کر دتی۔ دان لیزا نوں ملن لئی عدالتاں دے بوہے کھڑکاؤن دی تھاں چپ کر کے گھر بہہ گیا۔ ہن دان دے خلاف نفرت دا ڈھول وجاؤن والے دو بندے ہو گئے سن۔اینا تے لیزا۔ دان دے خلاف اینا دی نفرت دی مہم و چ حصہ لین توں وکھ لیزا ہولی ہولی اینا دیاں دوجیاں گلاں دی پیروی وی شروع کر دتی۔ جے اینا بیمار ہونا تے اوہنے وی بیمار ہو جانا۔ جے اینا دا کم تے جان نوں دل نہ کرنا تے اوہنے وی سکول نہ جانا۔ جد سائیکالوجسٹاں اینا نوں بیمار متھ کے اوہنوں دفتروں لمی چھٹی دوا دتی تے لیزا وی سائیکالوجکلی بیمار ہو گئی۔

اوہنوں کدے قبض ہو جانی، کدی اوہنوں انیندرے دی بیماری لگ جانی، کدی ٹٹیاں لگ جانیاں، کدے اوہنے آپ ہتیا دیاں دھمکیاں دینیاں۔ جے کدے اینا دے کسے پرانے ملن والے بھل چک کے اوہدے ڈھائے چڑھ جانا تے پہلے تے اوہ اوہنوں دان دے خلاف نفرت دا ریکارڈ سناؤندی ہوندی سی پرفیر اوہدی تھاں لیزا دیاں بیماریاں تے خودکشی دیاں دھمکیاں دیاں کہانیاں ہوندیاں سن۔ ہن اول تے لیزا سکول جاندی ہی نہیں سی تے جے کدے اوہنے سکول جانا وی تے اوہدا پاڈی ہونا اوہنوں دوجے بالاں وچ بگا کاں بنا دیندا سی تے بالاں اوہدے رنگ رنگ دے ناں رکھ کے اوہنوں چھیڑنا۔ سکول توں لے کے کالج تیک لیزا دا ایہو حال رہیا۔ اوہنے ہر جماعت قسطاں وچ تے بھیڑے نمبراں نال پاس کیتی۔ ہر بندے نوں اینا تے لیزا دا علاج مرداں دے ملن وچ نظر آؤندا سی۔ اینا نوں اک دو مرد ملے وی پر اوہ چھیتی ہی اوہدے کولوں نس گئے۔ پر لیزا دا بوائے فرینڈ والا خانہ خالی ہی رہیا۔ ہن جد اوہدی گرل فرینڈ لبھن دی خبر آئی ہے تے کجھ لوکاں لئی ایہہ خبر اک بمب اے کہ اوہ لیزبین (ہم جنس) بن گئی اے پر کجھ لوکاں لئی اک طرحاں دے بھار لتھن دا احساس اے پئی وچاری نوں کوئی پارٹنر تے لبھا۔ چلو جے بوائے فرینڈ نہیں تاں گرل فرینڈ ہی سہی۔

کچا پکا پرمٹ

کچا پکا پرمٹ
سیدآصف شاہکار

پولیس کارلو نوں ہتھکڑیاں لا کے عدالت وچ لیائی تے اوہ اکھ چک کے دیکھ نہیں سی رہیا۔ کرسی تے بہندیاں سار ہی اوہنے رونا شروع کر دتا۔ ساری عدالت اداسی دے رنگ وچ رنگی گئی۔
ججی دی کرسی اک امتحان اے۔ بندے نوں دماغ ٹھنڈا رکھ کے تے آپنے سارے جذبات، پسنداں اتے ناپسنداں دے سارے بوہے بند کرنے پیندے نیں۔ نہیں تے ججی راہیں اکھاں تے بنھی پٹی کھل جاندی اے تے ہتھ وچ پھڑی تکڑی جھول مارن لگ پیندی اے تے فیر بندہ جج نہیں رہندا سگوں اک ڈنڈی مار دوکاندار بن جاندا اے۔ میں کئی وار ایس امتحان وچوں لنگھیاں۔ اک پاسے میرے ہنجھوں باہر نکلن نوں کردے نیں تے دوجے پاسے تکڑی میرے سر تے ڈنڈا لے کے کھڑی ہوندی اے تے میں آپنے آپ نوں چونڈھیاں وڈھ وڈھ کے آپنے دھیان دوجے پاسے لاؤن دی کوشش کردا ہاں۔ کدے کدے تے ایہہ چونڈھیاں مینوں سوکھا واپس ججی دی کرسی تے بٹھا دیندیاں نیں پر کئی وار مینوں اینیاں چونڈھیاں وڈھنیاں پیندیاں نیں کہ میرا سارا پنڈا پیڑ کرن لگ پیندا اے۔ اوس دن وی انج ہی ہویا۔ مینوں انج لگا جویں میری کرسی دے تھلے تکھیاں نوکاں والیاں سولاں نیں تے مینوں اوہناں اتے بنھ کے بٹھا دتا گیا اے۔ تے میرے اندر دا شاعر تے لکھاری اوتھوں بار بار اٹھ کے بھجنا چاہوندا سی۔

اوہ فلپائین دا رہن والا سی تے چوری دے جرم و چ پھڑیا آیا۔ ایہہ چوری خورے اوہنے آپ کیتی سی جاں اوہدے کولوں کروائی گئی سی، ایس بھیت توں جاں اوہ واقف سی جاں پھیر رب۔ اوہ پنج سال پہلے ایتھے آیا سی، ہن اوہ ایتھے آپنی ماں نوں ملن آیا سی جاں اوہدی ماں اوہنوں ایتھے رہن لئی سدیا سی، ایس بھیت توں وی جاں تے اوہ واقف سی جاں پھیر رب۔ بہرحال، اوہ ٹورسٹ ویزا لے کے آیا سی۔ ایس گل دا پتہ نہیں لگیا کہ اوہدی ماں ایتھے کیوں تے کیویں آئی۔ پر ایہہ پتہ ضرور لگ گیا کہ اوہ آپنی ماں نال رل کے ایتھے نہیں سی آیا۔ اوہ جد پچھے رہ گیا تے ایتھے پہنچ کے اوہدی ماں اوہو کیتا جو بہت سارے غیرملکی کردے نیں۔
اوہنے کجھ تے چٹھیاں راہیں تے کجھ تصویراں راہیں ایس دیس دے حالات اوہنوں دسے۔ ایہناں چٹھیاں تے تصویراں راہیں جو گل اوہدی ماں اوہنوں خاص طور تے پہنچائی، اوہ ایہہ سی کہ ایس دیس و چ امیر تے غریب وچ اوس طرحاں فرق نہیں اے جس طرحاں فلپائن وچ اے۔ ایتھے وی بندے غریب نیں پر ایتھوں دے غریب بندے کول رہن لئی اک ماڈرن فلیٹ اے جو ٹھنڈ وچ تتا ہوندا اے تے ایتھے ہر گھر وچ ٹھنڈا تے تتا پانی ٹینکیاں وچوں آؤندا اے۔ ایس فلیٹ وچ بندے دے ورتن والیاں ساریاں مشیناں لگیاں ہوندیاں نیں تے ایتھے روٹی، کپڑے دا گھاٹا نہیں اے سگوں غریب توں غریب بندہ وی ودھیا کھانا تے ادھورانے کپڑے سٹدا اے۔ جے اوہ بیمار ہووے تاں اوہنوں ڈاکٹر ہسپتال تے دوائیاں دا خرچہ حکومت دیندی اے۔ آؤن جان لئی جے بندے کول کار نہیں تے ایتھے آرام والیاں بساں تے گڈیاں نیں۔ ہن فلپائن دے کسے پنڈ وچ بانساں دے بنے جھونپڑے وچ رہندے اک بندے لئی ایہہ گلاں جنت دی دنیا دیاں کہانیاں نیں۔
انج تے دھرتی دے سارے ٹوٹے ہی سوہنے نیں پر فلپائن پوری دنیا دے کجھ گنے چنے سوہنے دیساں وچوں اک اے۔ ایتھوں دے اک اک چپے تے اینا حسن اے کہ اک ہی چپے دی خوبصورتی دے شاعر قصیدے لکھن لگن تے شاید کئی شاعراں دیاں پوریاں عمراں کھپ جان گیاں۔ پر ایہہ خوبصورتی دیکھن لئی رجے ڈھڈ دی اکھ چاہیدی اے۔ بھکھے ڈھڈ دی اکھ ایہہ خوبصورتی دیکھن لئی انھی ہو جاندی اے تے اوہنوں ایہہ ساری خوبصورتی نہیں سگوں بدصورتی نظر آؤندی اے۔
عام طور تے ساری تیجی دنیا تے خاص طور تے ایشیاء دے بہتے دیساں وانگ فلپائن دا بندہ وی باہر بھجن لئی پباں بھار بیٹھا اے۔ جس بندے نوں جد وی کوئی سہارا لبھدا اے، جاں موقع ملدا اے، اوہ دوڑ لا دیندا اے۔
اوہ ایتھے پہنچ گیا۔ کجھ چر تے آپنی ماں کول رہیا پر فیر اوہنوں آپنے پیراں تے کھلونا پیا۔ اوہنے بَھج نس کے کم لبھ لیا۔ صفائی دی اک کمپنی اوہنوں نوکر رکھ لیا۔ پر ایہہ کم کالا سی۔ ایہدا مطلب ایہہ سی کہ اوہنوں اک تے دیہاڑی بہت گھٹ ملدی سی تے دوجے ہر ویلے پھڑے جان دا ڈر رہندا سی۔ اوہ فیر وی خوش سی کہ ایس طرحاں پیسے تے آؤن لگ پئے سن۔ ایہہ پیسے بھاویں بہتے نہیں سن پر ہن کسے دا محتاج نہیں سی۔ سرفے نال خرچ کرن مگروں اوہدے کول آپنے ٹبر نوں فلپائن گھلن لئی وی کجھ پیسے بچ جاندے سن۔ جد اوہنوں تن کْو سال ایہہ کالا کم کردیاں ہو گئے تے اک دن اوہدے مالک اوہدے تے مہربان ہو کے اوہنوں تھوڑا جیہا چٹا کم وی دے دتا۔ چٹے کم نال بھاویں اوہدی آمدن وچ کوئی بہتا فرق نہ پیا پر ایہدے نال پھڑے جان دے ڈر توں مکتی مل گئی۔ چٹے کم اوہنوں غیرقانونی واسی توں قانونی کر دتا۔ بھاویں اوہ قانونی ہو گیا پر اوہدا ایہہ پرمٹ کچا سی۔ ہر چھ مہینیاں مگروں اوہنوں ایہہ پرمٹ نواں کرواؤنا پیندا سی۔

جد کسے غیرقانونی واسی نوں مدتاں مگروں پرمٹ ملدا اے تے اوہنوں انج لگدا اے جویں اوہ بندہ بن گیا ہووے۔ اک تے آسے پاسے دے اوہدے جانن والے اوہنوں ہور طرحاں دیکھن لگ پیندے نیں تے دوجے اوہنوں انج لگدا اے جویں اوہ ہوا وچ ایدھر اودھر اڈدے پھردے ردی کاغذ دے اک پرزے دی تھاں تردا پھردا اک انسان بن گیا ہووے تے اوہدیاں جڑاں زمین وچ لگ گئیاں ہون۔ اجیہا بندہ آپنی ایہہ خوشی جے پردیس و چ آپنے جانن والیاں نال ونڈدا اے تے نال ای آپنے دیس وچ وسدے رشتے داراں
تے دوستاں نال وی سانجھی کردا اے۔ اوہنے وی ایہو کیتا۔ ایس پرمٹ دی خبر سبھ توں پہلاں آپنی پتنی نوں دتی۔ اوہ بے حد خوش ہوئی تے اوہنوں انج لگا جویں ایس پرمٹ اوہدے جثے نوں کھنبھ لا دتے ہون۔
آپنے گھر والے دے باہر جان نال بھاویں اوہدے حالات بدل گئے سن تے اوہ بانس دی جھونپڑی چوں اٹھ کے نویں مکان وچ آ بیٹھی سی پر ایہدے نال اوہ پوری خوش نہیں سی۔ اوہ تے یورپ آؤنا چاہندی سی۔ ایس کچے پرمٹ اوہنوں امید لا دتی تے اوہنے ہولی ہولی آپنے گھر والے نوں کہنا شروع کر دتا کہ اوہ ہن فلپائن نہیں رہنا چاہندی۔ اوہدے گھر والے اوہنوں بھاویں سو واری سمجھایا کہ ایہہ پرمٹ پکا نہیں اے پر اوہنے آپنی ضد پھڑی رکھی۔ آخر مجبور ہو کے کارلو نے ہاں کر دتی۔ پر آپنے ٹبر نوں ایتھے لیاؤنا کیہڑا سوکھا کم سی۔ سبھ توں
پہلاں ایتھوں دا ویزا، فیر سارے ٹبر دیاں ٹکٹاں۔ اوہدا اک ایجنٹ نال سودا ہو گیا۔ ایجنٹ دی فیس تے ٹکٹاں دے پیسے نوٹاں دی پوری اک بوری سن۔ ایہناں پیسیاں دا پربندھ کردیاں اوہنوں پورا سال لگ گیا۔ آخر اوہدا ٹبر ایتھے پہنچ گیا۔ سارے خوش سن۔

کجھ مہینے لنگھے تے نویں مسئلے شروع ہو گئے۔ پہلا مسئلہ اوہدے ٹبر دا سی۔ اوہدا ٹبر ایتھے ٹورسٹ ویزے تے آیا سی۔ جے اوہدے پرمٹ دا پربندھ نہیں ہوندا تے اوہناں نوں واپس جانا پوے گا۔ دوجا مسئلہ خرچے دا سی۔ اوہنوں کالے چٹے کم راہیں جو پیسے ملدے سن، ایہناں چوں پرانے قرضیاں دیاں قسطاں دین مگروں جو پیسے باقی بچدے سن، ایہہ گھر دا سارا خرچہ چلاؤن لئی بہت تھوڑے سن۔ ایہناں سارے مسئلیاں دا مڈھ اصل وچ کچا پرمٹ سی۔ جے اوہنوں پکا پرمٹ مل جاندا اے تے اوہدے خاندان نوں وی پرمٹ مل جاوے گا۔ دوجا اوہدی تنخواہ وی ودھ جاوے گی پر ہن ایہہ پرمٹ آوے کتھوں؟

پچھلے چار سالاں وچ اوہنوں جس جس طریقے دا پتہ لگا اوہنے آزمایا پر کسے کم نہ کیتا۔ اوہنوں سمجھ نہیں سی لگدی کہ اوہ کرے کیہ۔ اوورٹائم کر کر کے اوہدا حشر ہو گیا سی۔ نہ پیسے پورے ہوندے سن، نہ بھلک دی کوئی چنگی مورت ساہمنے آؤندی سی۔ ایسے پریشانی وچ اک دن اوہدی زنانی آ کے خبر سنائی کہ اوہنے اک ایجنٹ لبھ لیا اے جو پکا پرمٹ دوائے گا۔ پر اوہدی فیس وی تگڑی سی۔ جنے پیسے ایجنٹ منگدا سی، اونے پیسے اوہدے کول نہیں سن۔ کئی ہفتیاں دی سودے بازی مگروں گل ایہہ مکی کہ اوہ ایہہ پیسے قسطاں وچ دیوے گا۔ اوہنے کسے طرحاں پہلی قسط دے پیسے بنا لئے۔ دوجی قسط دی واری آئی تے اوہدا ہتھ تنگ سی۔ کجھ ہزار تھڑدے سن۔ اوہنے ایدھروں اودھروں ادھار پھڑ کے پیسے پورے کرن دا چارہ کیتا پر گل نہ بنی۔ اتوں اوہدی زنانی تے ایجنٹ دا ہر ویلے ڈنڈا۔

ایسے پریشانی وچ اوہ کم تے آیا تے اوہدی نظر پئی کہ اوہدے دفتر دے اک بندے کمپنی دے سیف وچوں کجھ پیسے کڈھے تے فیر سیف بند کر کے چابی اک تھاں تے لکا کے رکھ دتی۔ جد دفتر وچ چھٹی ہوئی تے اوہ پچھے اکلا رہ گیا تے اوہنے خفیہ تھاں توں چابی کڈھی، سیف کھول کے وچوں تھوڑے جہے پیسے کڈھ لئے تے قسط پوری کر لئی۔ اگلی قسط دی واری آئی تے اوہنے فیر سیف وچوں پیسے کڈھ لئے۔ ایجنٹ نوں جد ایہہ پتہ لگا کہ قسط دے پیسے بنا ں کسے مسئلے دے ویلے سر آؤن لگ پئے نیں تے اوہنے اگلی قسط دے پیسے تارن دا ویلا گھٹا دتا۔ اوہ مردا کیہ نہ کردا، اوہنے فیر سیف وچوں پیسے کڈھ لئے پر ایس واری ایہہ رقم تگڑی سی۔

ہفتہ کْو لنگھیا تے ایجنٹ نے اگلی قسط دی منگ کر دتی۔ اس وار اوہنوں سیف چوں اک کریڈٹ کارڈ کوڈ سنے لبھا۔ اوہنے ایس واری کجھ پیسے تے سیف وچوں کڈھے تے کجھ کریڈٹ کارڈ راہیں بینک باکس وچوں کڈھا لئے۔۔ رقم ملن مگروں اگلی قسط لئی ایجنٹ نے رقم ودھا دتی۔ اگلی قسط دین دا ویلا آیا تے اوہنے فیر کجھ پیسے سیف وچوں کڈھے تے کجھ کریڈٹ کارڈ راہیں بینک وچوں۔
اوہ قسط دے کے مڑیا تے اگے اوہدے گھر پولیس بیٹھی سی۔ ہویا انج کہ جد دفتر دے سیف وچوں لگاتار پیسے غائب ہون لگ پئے تے دفتر والیاں اک خفیہ تھاں تے کیمرہ لا دتا جو ہر بندے دی نگرانی کردا سی۔ اوہنے ایس واری جد پیسے چوری کیتے تے کیمرے نے ریکارڈنگ کر لئی تے چور سامنے آگیا۔
پولیس بھاویں کسے دیس دی وی ہوے، اوہ پولیس ہی ہوندی اے۔ پولیس نے اوہنوں منا لیا۔ جد اوہ پولیس اگے من گیا تے اوہنے عدالت اگے ایہہ جھوٹھ بولنا فضول سمجھیا تے اک اک گل قبول لئی۔ پر ہر اقبال ہنجھواں وچ بھجا تے ہوکیاں وچ گُجھا ہویا سی۔ اوہدی ایس چوری راہیں پولیس نے اک نشانے وچ دو شکار کیتے۔ اوہنوں پھڑ کے حوالات لے گئی تے اوہدے ٹبر نوں غیر قانونی واسی ہون دے ناطے پھڑ کے ائرپورٹ لے گئی تے اوہناں نوں فلپائن پہنچا دتا۔ عدالت اوہدے نال پوری ہمدردی کرن دے مگروں وی اوہنوں سزا دین تے مجبور سی تے اوہنوں دو سال لئی جیل گھل دتا۔ ہن اوہ تے جیل دیاں سیخاں کھڑکاؤندا اے تے اوہدا ٹبر فلپائن وچ دھکے کھاندا پھردا اے۔